Bir Bilal Vardı


Her sabah acı ile yattıkları yerden büyük ümitlerle doğruluyordu insanlar. Gözler ufka çevrilmiş, belli belirsiz bakışlar hep bir şey arıyordu. Umutlarla ufka bakıyor, güneşin doğuşu gibi rahmeti bekliyordu insanlar. Kalpler iştiyak içindeydi. Beklemek kaderleriydi. O kadar yürekten isteyince beklenen de bir gün gelecekti. Duaya durmuştu kalpler. Güç ve kuvvet sahibi zalimlerin elinde inliyordu masumlar. Zulüm her yerde kol geziyordu, ortalığı kasıp kavuruyordu. Bugünden de beter bir durum vardı.

Tam bir insanlık dramı yaşanıyordu. İşte bu vahşi manzarayı değiştirmek, insanileştirmek gerekiyordu. Bunun için gönderilmişti o yüce insan Hz Muhammed. Beklenen güneş doğmuştu. İnsanları barışa esenliğe çıkarmak için. Kısa zamanda dünyanın şeklini değiştirdi bu eşsiz insan. Yaşanmakta olan bu korkunç tabloyu birden rahmet ve şefkat ortamına çevirdi. Bir mucizeydi bu. Herkes görüyordu, yaşıyordu.

İnsanlar, eşyalar, tüm yaratılmışlar birbirini kardeş buldular. Niçin yaratıldıklarını anladılar. Dünyaya geliş gayelerinin ne olduğunu O’ndan öğrendiler. En yüce hedeflere ve ideallere yükseldiler. Yerde sürünmekten kurtuldu hayatlar. Bir bir kanatlandılar. Çünkü o rahmet Peygamberiydi… Yoksullar, açlar, yardıma muhtaçlar, yediden yetmişe tüm insanlar hep O’nun davetine koştular. Yıllardır aç susuz bırakılmış, mukaddesatları çiğnenmiş insanlar O’na koşuyorlardı bir bir. Tek bir ses duyuluyordu Mekke ufuklarında. Hakk’a ve hakikate doğru yürüyen bu yüreklerden tek bir ses yükseliyordu: Allahuekber, Allahuekber…

İnançları, kalplerinde atıyordu. Bu coşku engel tanımıyor, dalga dalga yayılıyordu. Kalpler Sevgilisine koşuyor, kavuşuyordu. Çok bir şey değildi insanların istedikleri aslında. Merhametti, anlayıştı, sevgiydi sadece. Onu da bulmuşlardı. Sevgililerine, şefkat ve rahmet Peygamberlerine kavuşmuşlardı çok şükür. Kureyş’in büyükleri zalimleri şaşıyorlardı bu duruma. Şaşıyordu kölelerin efendileri. Ne oldu diyorlardı bunlara, ne oldu bu insanlara birer birer bizleri terk ediyorlar? Bir türlü akılları almıyordu. Çünkü yüreklerine iman düşmemişti, hidayet nimetinden nasipleri yoktu henüz.

Miladi 7. asrın başlarında Ortadoğu böyleydi, Asya, Avrupa böyleydi. Dünya böyleydi işte. Tarihler söylüyor, “Karanlık mı karanlık bir çağ yaşanıyordu” diye.

Mekke de böyleydi. İşte böyle bir zamanda dünyaya bir güneş ama canlı bir güneş doğdu. Karanlıklar aydınlandı. Mekke’de İslam’ın ışığı ile aydınlanmış onlarca insan vardı şimdi. Bunlar ilklerdi. Bütün dünyaya kokularını saçacak çiçeklerdi. İman tohumu düşmüştü artık yüreklere. Onlardan biri de Bilal’di. Habeşli köle, zenci Bilal imanın ışığı ile yanmış, aydınlanmıştı. Pırıl pırıl bembeyaz bir yürek vardı. Zulmün karşısında susmayan, haykırandı. Habeşli bir Bilal vardı. Yüzyıllar sonra bile hâlâ çocuklarımıza onun adını verdiğimiz Bilal vardı.

Köleydi Bilal. Efendisi Umeyye bin Halef, şirkin kararttığı bu çirkin kalpli adam kölesinin gönlündeki aydınlığı, iman ışığını sezmişti. Öfkesinden deli divane olmuş, küplere binmişti. Nasıl olurdu? Kendisinin izni olmadan efendisine sormadan köle Bilal, zenci Bilal nasıl olurdu da putları terk eder İslâm’ı seçerdi? Hesap vermeliydi… Duramıyordu yerinde.

Çöl güneşinin alev alev yaktığı o Mekke gündüzünün öğle sıcağında yanan kumların üzerine Bilal’in, o temiz yürekli siyah tenli insanın çıplak vücudu gömülecekti. Gömülmekle de kalmayacak, üzerine kalkamayacağı kadar bir ağırlıkta koca taşlar dizilecekti. Böyle düşünüyordu zalim efendi Umeyye bin Halef ve düşündüğünü uygularken de en küçük bir acıma duygusu hissetmiyordu içinde.

Bir insanın tahammül hudutlarını çoktan aşan dayanılmaz işkenceler altında yanan Bilal’in dudaklarından tek bir kelime duyuluyordu… Ehad… Ehad… Ehad… Yani; Allah bir… Allah bir… Allah bir…

İşkenceler ağırlaşıyordu ama Bilal’in cevabı asla değişmiyordu. Artıyordu işkenceler… Saatler geçiyor fakat cevap yine değişmiyordu. Bilal sadece “Ehad… Ehad… Ehad…” diyordu. Işıktan mahrum Umeyye bin Halef, o incisiz sadef, o kararmış kalp işkence üzerine işkence deniyordu. Bilal’in cevabı değişmiyordu.

Bilal bu kelimeleri öylesine içten söylüyor ve Yaradanına emanet ediyordu ki çöllerin her bir kum tanesinin arasına gömülüyordu başka da gizleyecek yer yoktu. Şahidi kumlardı. Bir Allah bir de meleklerdi.

Göğsünün üzerindeki taş o her Ehad deyişte şahit oluyordu. Dersini almıştı Bilal. Laf olsun diye öylesine Ehad demiyordu. Bilerek söylüyordu, inanarak söylüyordu. Ehadiyetin cilvesine mazhardı. Her bir şeyde Halık-ı külli şey’in birçok isminin tecellisini tek tek görüyordu. Bilal’in kalbi ayna olmuş güneşi gösteriyordu. Onun için Bilal Ehad diyordu. Bilal kalbinde tecelli eden esmayı okuyordu, Ehadiyyeti gösteriyordu. Allah birdi. Vahid-i Ehad’di.

Bütün kâinatta taşınan isimlerin cilvesine mazhar bir kalpti bu mahiyetiyle. Bilal kalp aynasında tecelli eden Ehadiyeti okuyor, haykırıyordu. Rahmanın iltifatını hissediyordu üzerinde. Taş da baş da, kuru da yaş da O’nundu. Konuşan dil de atan kalp de Allah’ındı. Bilal Allah’ın isimlerini haykırıyordu. Ehad’i duymaya tahammül edemiyordular.

Kaç saat, kaç gün sürdü, kim bilir kaç gece, kaç kez tekrarlandı bu işkence. Kimsenin bir şey bildiği yoktu, Bilal de unutmuştu, unutulmuştu ama Allah unutmamıştı. Tarihler hakkında kayıt düşmüştü Bilal için. İnancı, dini üzere ısrarlı, değişmez, gönülden bağlı bir insan, diye.

Umeyye’nin çıldırdığı, kudurduğu, Bilal’in yine Ehad… Ehad… Ehad… diye soluduğu bir gündü. İlk inananlardan biri Ebabekir göründü. Müslümanların, inananların derdinin, ihtiyacının karşılayıcısı, Hz Peygamberin dava arkadaşı, gönül dostu. Umeyye’ye laf anlatmak kolay değildi. Kaskatı kalbine bir şeyin etki etmesi imkânsızdı ama herkesin bir açık kapısı vardı. Belki kesesi kursağı laf anlardı.

“Satar mısın” dedi Hz Ebabekir “bu köleyi bana?”

“7 ukiyye verirsen olur ” dedi Umeyye.

Ebabekir:

“Salıver Bilal’i, gel al paranı” dedi.

Yaralı ve bitkindi vücudu ama dipdiriydi kalbi Bilal’in. Dilinde Ehad kelimeleri ile yattığı yerden doğruldu, yeniden dirilmiş gibi kalktı Bilal. Halsizdi ama şimdi yepyeni bir dünyanın eşiğindeydi. Ebabekir büyük bir nezaketle “Artık Allah için hürsün Bilal” dedi. Bilal: “Allah mükâfatınızı kat kat versin” dedi ona. Hz. Ömer bu olayı hiç unutmaz sık sık hatırlatırdı sahabelere. “Efendimiz seyyidimiz Bilal, seyyidimiz Ebabekir’in hasenatındandır. Sevabındandır, iyiliğindendir,” derdi.

Bilal putlaşmış nefisler adına kurban edilecekti güya ama bakın ki işe, Bilal’i öldürmek istedikleri yerde Bilal dirilmişti. Bilal’i Ehad diriltmişti. Allah birdi, güçlüydü, kuvvetliydi. Bilirdi kimin ne derdi var, kim ne zaman ne şekilde kurtulacak, kim nasıl selamete ve huzura kavuşacak bilirdi O. Bilal Ehad dedikçe ufuklar şahit tutuldu, melekler yazdı bu kelimeleri, unutulmadı. Ehad dedikçe yardımcılar Allah’ın inayeti altında kol kanat gerdi onun için. Bilal acılar içinde kıvranırken bile acıyordu kafirlere. Çünkü o acıyı bedeninde hissetmeyen, ruhunda hiç duymayan biriydi O. Gerçek acının ne olduğunu biliyordu. Kendisine işkence edenlerin Allah’tan uzak kalan kalplerin, hidayet ve imandan uzakta kalan nasipsizlerin daha beter bir çölde, katılaşmış taştan da beter olan kalplerinin ağırlığı altında, cehennemden beter bir ateşte alev alev yandığını biliyordu, hissediyordu Bilal.

Bilal dipdiriydi. Bilal ölmemişti. Bilal Habeşliydi. Ama hicret emri gelmesine rağmen Habeşistan’a hicret etmemişti. Mekke’de kalmayı tercih etmişti. Bu nokta ve bu incelik üzerinde durulmaya değer. Tarihçilere bırakıyoruz onu. Bilal şimdi sevinçliydi, neşeliydi. Çünkü muhacirler arasında Medine’de Hz. Peygamberin yanındaydı, sevdiği ile beraberdi. O’nun doyum olmaz hizmetindeydi, emrindeydi.

Hicretin üzerinden sekiz ay geçmişti ki, bir gün O Sevgilinin (.v.) emri ile kendini Mescid-i Nebevi’nin yakınındaki evin damında bulacaktı. Şimdi yanık ve tiz sesiyle tüm kâinata sesleniyordu Bilal. Allahuekber… Allahuekber… Müezzin olmuştu, ezan okuyordu Bilal. Mekke kumlarına soluk soluğa gömdüğü, emanet ettiği Ehad kelimelerini tek tek çıkarıyordu oradan, Allaha emanet ettiği yerden. Ehadleri şimdi Ekbere çeviriyordu. O günkü anlı şanlı direnişinin mükâfatını görüyordu ve en yüksek perdeden var gücüyle sesleniyordu Bilal. Allahuekber… Allahuekber…

Resulullah’ın yanındaydı, O’nu gölgesi gibi izledi hep. Resulullah imamdı, önderdi, Bilal de müezzindi hep. Çünkü o seyyidül müezzinin’di, efendisiydi ezan okuyanların. Onun davetine ancak mümin olan icabet ederdi. Bilal’in, Medine’de okuduğu ilk ezana, bir gün bir başka mekânda ama aynı heyecanla bir ezan daha ekleyecekti Allah. O gün de gelmişti nihayet. Mekke fethedilmişti işte o gün. Kabe’deki putlar;

“Hak geldi batıl yok oldu” (İsra suresi – 81)

İlâhi fermanı ve emri ile yerlere serilmişti. Kabe bir gusül almıştı, putlardan temizlenmişti. Tertemizdi Allah’ın evi artık. Şimdi sıra İslam’ın o yüce hâkimiyetinin Mekke ufuklarına ilanına gelmişti. Bilal hazırdı. Kabe’nin üzerine çıktı, pırıl pırıldı. Gözünde bir kaç damla yaş vardı. Hayali 10 sene öncesine gitmişti. İşkenceden, ezadan, cefadan inlediği günlere gitmişti. Bütün heyecan ve aşkı ile yıllar önce Mekke kumlarına gömdüğü o mübarek kelimeleri, Ehadleri tek tek topluyordu. Bir tek solukta topladığı bütün Ehadleri Allahuekbere çevirip söylemek istiyordu. Ve birden Allahuekber… Allahuekber… nidalarıyla inledi ortalık. Mekkenin dağlarını duvarlarını çınlattı bu ses. İnananların kalplerini coşturdu, meleklerin bile takdirine mazhar oldu bu ses. Artık kıyamete kadar Mekke ufkundan her yere, bütün kâinata yankılanıp duracaktı. Mekke’nin müşrikleri Habeşli Bilal’i Kabe’nin üzerinde ezan okurken görünce hayıflandılar kendilerince: “Yazıklar olsun bize şu köleler kadar olamadık.” dediler. “Onlar nelere erdi ne muradlara erişti, biz ise nerelerde kaldık,” diye esefle yakındılar, gafletlerine yandılar, neleri kaybettiklerine hayıflandılar.

Ama bir gün de Bilal yanacaktı. İmamını, Sevgilisini, ona ilk defa işaret edip “ezanı oku” diyeni kaybettiğine yanacaktı ve günlerce ılık ılık ama hiç kesintisiz ağlayacaktı Bilal. O’nun ardından yapamayacaktı Medine’de. Hz Peygamber Efendimizin defninden sonra bir daha Bilal ezan okumadı, okuyamayacaktı. Onun sevgi dolu yufka yüreği Hz. Peygamberin ayrılığına dayanamadı. Duramazdı Medine’de de. Her karede her adımda hatırasını yaşadığı Sevgilisinin yaşamadığı beldede. Allah düşmanlarının akıl almaz her türlü işkencelerine dayanmıştı bu yürek. İzin verilmiş olmasına rağmen asla söylememişti müşriklerin istediklerini. Sonuna kadar dayanmıştı. Son zerresine kadar…

İşte o Bilal şimdi dayanamıyordu, bütün direncini kaybetmişti Hz Peygamberin ardından. Yürek susmuştu, bütün insanlık için atan o büyük yürek susmuştu. Bilal de susmuştu, hamuştu. Hz Ebubekir halife olunca da müezzinlikten affını istedi. Halife kabul etmedi ama o yapamadı. Ona: “Eğer beni kendin için satın alıp azad ettiysen burada tut, yok Allah için hürriyetime kavuşturduysan bırak beni Şam’a gideyim. Peygamberimden öğrendiklerimi öğreteyim, dini anlatayım, bu uğurdu cihad edeyim oralarda.” Halife Ebabekir izin verdi, ona başarı diledi. Helalleştiler ve gönderdi Bilal’i. Şam’da kaldığı yıllar içinde de bütün ricaları cevapsız bıraktı. Bir gün olsun ezan okumadı. Ama bir gün kendisini ziyaret eden Şam’a teşrif eden Hz Ömer’i kıramadı. Ömer kırılmazdı ki, kırılacak insan değildi. Zordu Bilal için ama Resulullah’ın hatırı vardı. Onun en yakın arkadaşıydı Ömeri kıramazdı.

Bir kere daha o özlenen ezanını okumaya başladı ve tüm kâinat sustu o sesi dinledi.

“Eşhedü enne muhammeden Resulullah…” cümlesini söylemeye sıra geldiğinde zenci Bilal’in o pırıl pırıl yüreği dayanamadı buna. Tutamadı kendini. Yığıldı kaldı oralarda. Onun hayatında en çok ağladığı gün o gün olmuştu. Müminler de onunla birlikte o gün doya doya ağladılar.

Bir başka gün de gördüğü rüya üzerine Medine’ye Hz Peygamberi ziyarete gelmişti. Hz Peygamberin göz bebekleri sevgili torunları Hz Hasan ve Hüseyin ile karşılaştı yolda. Onları hasretle kucakladı, öptü. Hz Hasan ve Hüseyin;

“Ey Bilal ezanına hasret kaldık” dediler. “Ne olur bir kere okuyuver. Ne olur kırma bizi.” Önce yapamam dedi Bilal ama kıramazdı onları. Bunu da hiç yapamazdı. “Resulullah’ın torunlarısınız, göz bebeklerisiniz siz. Sizin ricanız onun ricasıdır benim için, kıramam sizi” dedi.

Yıllar sonra Medine’de son bir kere daha ezan okudu Bilal. Onun o unutulmaz sesini özlemiş olan Medineliler ezanına hasret kalan Medineliler duyunca birden Resulullahın tekrar dirilip, kabrinden kalkıp, aralarına döndüğünü sandılar. Bir tuhaf oldular. Mescide koşuştular. Şaşırdılar, heyecanlandılar. Bilal’i görüp ezanı duyunca oturup ağlaştılar sevinçten. O günleri andılar. Tekrar yaşadılar. Hz Peygamberle ne yaşamışlarsa tek tek yaşadıklarını hatırladılar o gün. Bilal’in Ehad’dan Ekbere ulaşan o güzel sesi bir gün geldi, sustu. Ehadine, Ekberine kavuştu. Yakınları ağlarken yanında, o gülüyordu. Başında eşi haline bakıp “ne kadar da kötü”, derken o “ne kadar da iyi, Sevgilime ve dostlarıma kavuşacağım,” diyordu. Hayatı ezan-ı Muhammedi’nin terennümü ile geçmiş, son yılları Hz Peygamberin hasretiyle ve sevgisiyle pişmiş olan Bilal şimdi son nefesinde o Sevgili dostuna kavuşmanın sevinci ile dipdiriydi.

Aradan bunca zaman geçmesine rağmen şimdi artık okunan her ezanda, o vardı biraz da. Onun sesi canlanıyordu artık. Hele sabah ezanlarında “essalatu hayrun minen nevm” “namaz uykudan hayırlıdır” demek olan ilavesi Bilal’in hatırasıydı ama Hz Peygamberin tasvibinden geçmiş, Onun nurunu almış bir ilaveydi bu.

Ey sevgili Bilal, Habeşli Bilal. Sesini Ehadden Ekbere yükselten, Mekke ufuklarını çınlatan, kâinatı inleten, ezanını meleklere dinleten varlıkları heyecana getiren, eşyayı dillendiren, vahdetten kesrete ulaşan, kesretten vahdete ulaşan, ta Habeşistan’dan kalkıp rızkını Mekke de Medine’de arayan, hidayete ulaşan sevgili Bilal. Ezanlarını duyuyoruz günde beş vakit, seni dinliyoruz, amenna diyoruz. Resulullahın davetini evrene ulaştıran, ileten Bilal. O güzel ezanların ve okuyuşların için, uyanık kaldığın gün ve gecelerin, işkencelerin için, onca çektiğin eza ve sıkıntıların için, seni şerefle anıyoruz.

Ezanın insanları namaza davet olmadığını anlıyoruz. Kainat sarayında bütün mevcudata karşı onun mahlukat namına tevhidin ilanı olduğunu biliyoruz. Günde beş vakit senden bu dersi alıyoruz. Bize ulaştırdığın ve dünyamıza taşıdığın bu yüce manalar için sana binler rahmet duaları gönderiyoruz okuduğun ezanlarla beraber her mekandan ve her zamandan. Sevgiline kavuştun, O’nun yanındasın şimdi. Huzur içinde kal, bizim için de dua buyur. Hz Ömer’i Hz Hasan ve Hüseyin’i kırmadığın gibi bir gün de bizim için ne olur bir ezan oku. Rüyamıza gir, kokunu sal ötelerden. Sesinden duyalım bir kez olsun ezanını, biz de ağlaşalım. Bu hatıraları çok görme, biz de yaşayalım. Ne olur bizi de kırma. Onlarla ol bizim için de dua et. Her ezanda adını kokunu duyuyoruz. Bize ne güzel bir hatıra bıraktın. Seninle şeref duyuyoruz. Ruhuna rahmet duası olsun. Her dilden her gönülden…

Selim Gündüzalp

Mus’ab bin Umeyr:Aynaların Önünden Ayna Olmaya


Adımlarıyla yangın çıkartan gencin, kömürden pencerelerinin önünden ne zaman geçeceğini merak ediyor Mekkeli kızlar. Asaletin, ince hattıyla resmettiği yüzünü ne zaman çerçeveleyeceğini sokaklarının. Kokusunu taşıyan rüzgârın bölüşülemediği pazarlarda fiyatlar yükselip duruyor hep. Hep alışverişe gitmeye hazırlanıyor Mus’ab. Hep alışverişten dönüyor. Sahip olduklarıyla sahip olmadıklarını satın alıyor hep. Üzerine titreyen zengin bir anne babaya sahip olmak, sahip olduğu şeyleri çoğaltıyor: Kervancılar en iyi kumaşlarını, en güzel kokularını, en nadir yemişlerini onun için taşıyorlar. Hadremut, onun ayaklarına bir çift ayakkabı yapabilmek için onlarca ceylanı çölden koparmaya hazır. Mus’ab’a yalnız ailesi değil kader de cömertliğini esirgemiyor: Güzel bir yüz, biçimli bir beden, gür ve kıvırcık saçlar, zekâ, akıl, hitabet ve bu harikulade harmanı koruyan soyluluk… Aklı, taşlara tanrı rolü verilmesini yadırgıyor. Taşlar yerli yerine oturunca da bir boşluk çıkıyor ortaya; neyle dolduracağını bilmediği. “Görün bana hakikat!”dese de her gün, hakikat komutla ortaya çıkmıyor. O günlerde “arayanlar”ın yolu ise mutlaka Erkam’ın Evi’ne çıkıyor. Zira Mekke’nin bu esrarengiz evi bir mücevher mahfazası gibi saklıyor hakikati.

Kapıyı bir kölenin açması doğal, peki köleyle efendinin birbirlerine sarılıp ağlaşmaları! Eski bir köle Habbab bin el-Eret, yeni bir kul Mus’ab bin Umeyr! Çünkü açılan kapıdan girdi içeriye ve O’na götürüldü. Çünkü O’nun yüzünü gördü ve dudaklarındaki her kelimenin, hakikatin nadide parçaları olduğunu fark etti birden. Mus’ab hayatının en büyük alışverişini işte o gün gerçekleştirdi. Erkam’ın evinden çıkarken her şeyini bıraktı orada. Bütün elbiseleri eskimiş, bütün ayakkabıları delinmiş, bütün yemişleri çürümüştü. Bütün sevgililere sevgilerini, bütün çiçeklere kokularını geri vermişti. Erkam’ın evinden çıkarken yanında yalnız kalbi vardı. Bir bahar temizliğinin ardından Son Peygamber’in kelimeleriyle boyanan kalbi.

Vücutta öyle bir parça vardı ki o değiştiğinde her şey değişirdi. Böyle diyordu Nebî. O değişti. Her şey değişti Mus’ab’ın hayatında. Öncelikleri göz açıp kapayıncaya kadar yerlerini terk ettiler. Hz. Peygamber’in(sas) yanında olma, namaz ve İslâm’a dâvet doldurdu boşalan yerleri. Osman bin Talha onu çarşılarda ararken namazda bulunca dehşetle koştu ailesine. Annesi Hamne’ye, “Oğlun namaz kılıyor!” dedi büyüyen gözlerle. “Demek namaz kılıyor!” dedi anne bir belaya uğramışçasına. Üzerine titrediği, kendi elleriyle giydirip, güzel kokular sürdüğü oğlu namaz kılıyordu ha! Sözle ikna edilemeyince dininden dönmeye, baba evinin mahzenine hapsedildi Mus’ab. Annesinin ve babasının gardiyanlığında günlerce aç susuz kaldı. Habeşistan yolu görünmüştü kapı aralandığında.

İki kez Habeşistan’a hicret etti; zira değişmemişti Mekke. Yumuşamamıştı siyah kayalar. Fakat güvende olmak da neydi Habeşistan’da, Mekke’deyken Peygamber. Sonunda dayanamayıp döndü yurduna. Burada sözü bırakalım Hz. Ali’nin dudaklarına: “Rasûlullah ile oturuyorduk. Bu sırada Mus’ab bin Umeyr geldi. Yamalı bir elbise vardı üzerinde. Bu manzara karşısında gözyaşları hücum etti mübarek gözlerine Rasûlullah’ın ve dilinden şu kelimeler döküldü: ‘Kalbini yüce Allah’ın aydınlattığı şu adama bakın! Anne ve babası en iyi yiyecekleri ve içecekleri sunuyordu ona. O Allah için her şeyi terk etti. Allah ve Rasûlü’nün sevgisidir onu bu hale getiren!’”.

Sevgi insana neler yaptırmaz ki! Bütün dünyayı karşısına almak pahasına “Seni kendi nefsimizden üstün tutacağız!” dedirtir insana. İlk Akabe Bîatı’nda Medine’den gelen on iki kişinin bağlılık yeminlerinin ilk cümlesidir bu. Bu bir avuç müslüman, inançlarını kesin sözlerle mühürledikten sonra “Ensar” yani “Yardımcılar” olma şerefini elde etmişler, bununla beraber İslâm’ı öğretecek bir “Yardımcı” daha istemişlerdir Son Peygamber’den. İşte Allah’ın Elçisi’nin gönderdiği elçidir Mus’ab bin Umeyr. Elçiler gönderildiği makamı temsil ederler. Mus’ab, güleryüzü, nezaketi, tatlı dili ve güzel ahlâkıyla efendisini temsil etmeye gider Medine’ye. Es’ad bin Zürâre’nin evini bir Kur’an okuluna dönüştürür. Medinelilere tebessümüyle tatlandırarak anlatır İslâm’ı. Namaz kılacakları zaman imamları, ihtilaf ettikleri zaman hakemleri olur. Hz. Peygamber’in izniyle İslâm tarihinin ilk Cuma namazını kıldırır Sa’d bin Hayseme’nin evinde. Ve sonunda Medine’nin bütün evleri tek tek aydınlanmaya başlar. Bu durumdan endişelenenler de vardır; değişimle birlikte toplum içindeki yerlerini kaybedeceklerini düşünenler… Kabile reislerinden Useyd bin Hudayr da onlardandır. Mızrağıyla dalar Mus’ab’ın hitap ettiği topluluğun içine ve gürler: “Buraya zayıf akıllıları aldatmak için mi geldiniz! Canınızdan olmak istemiyorsanız terk edin burayı!” Mus’ab savrulan tehdidi güler yüzüyle savuşturmuş, “Biraz soluklanıp sözüme kulak verir misiniz? Hoşunuza gitmezse söylenenler, derhal ayrılırız yanınızdan,” diyerek İslâm’ın ne anlama geldiğini tatlı tatlı anlatmış, Kur’ân’dan âyetler okumuştur. Useyd mızrağını yere saplamış ve “Ne güzel! Ne güzel!”diye haykırmıştır birden. Sonra sormuştur heyecanla Mus’ab’a: “Bu dine nasıl girilir!”

Mus’ab yalnız bu dine nasıl girileceğini değil, bu dinin nasıl yaşanacağını da göstermiştir insanlara. İkinci Akabe Bîatı’na Medine’den katılan ve Son Peygamber’in “Kanınız kanımdır… Affınız affımdır… Ben sizdenim, siz benden!” sözleriyle onurlanan yetmiş beş kişinin başındadır o. Medine’yi efendisinin teşrifine hazırlayandır o, Bedir’de sancağını yükselten… Ve nihayet Uhud’ta bir kez daha taşıma şerefi bahşedilen mübarek sancağı. Son Peygamber sanılarak önce sağ kolu kesilen, sancağı sol eline alınca sol koluna kılıç indirilen. İki kesik kolla sancağı göğsüne bastırıp “Muhammed ancak rasûldür. Ondan evvel daha nice peygamberler geçmiştir” âyetini okuyarak Hz. Peygamber’e siper olmaya devam eden. Sonunda İbn Kâmia’nın mızrağıyla şehadet makamına yükselen… Son Peygamber’in şehit olduğundan habersiz “İleri ey Mus’ab! İleri!” diye bağırdığı arkasından. Mus’ab suretinde sancağı taşıyan meleğin, “Ben Mus’ab değilim!” dediği an. İşte o an!

Nebî’nin yine gözlerinin dolduğunu görüyor Hz. Ali. Ahzab Sûresi’nden okuduğu âyetlere kulak kesiliyor, nâşının başucunda: “Müminlerden öyle yiğitler vardır ki, onlar Allah’a verdikleri sözde sadakat gösterdiler. Onlardan bazıları şehit oluncaya kadar çarpışacağına dair yaptığı adağını yerine getirdi. Kimisi de şehit olmayı bekliyor. Onlar verdikleri sözü asla değiştirmediler.”

Ve işte o an. Şehidin defnedilme ânı. Bir zamanlar Mekke’nin en zengin ve yakışıklı delikanlısı olan Mus’ab’ın üzerini örtecek kefen bulunamıyor. Başı örtülse ayakları, ayakları örtülse başı açık kalıyor. Ve ıslak gözlerle hırkanın baş tarafa çekilmesine, ayakların otlarla örtülmesine işaret ediyor Son Peygamber. Son Peygamber Mus’ab’ı işaret ediyor!

A. Ali Ural

Ebû Zer El-Gıfârî: Yağmacılıktan Yağmur Olmaya


Yağmacıların içinde Ebû Zer de vardı. İri yapılı, uzun boylu, gür saçlı, esmer adam… Kervanların kâbusu. Bildiğinden şaşmayan korkutucu. Çölü ezbere bilen Bedevî. Öyle bir kabileye mensup ki haram aylarda bile haramiliği sürdürüyor. Gıfar kabilenin adı. Gıfarlı Cündeb b. Cünâde, namı diğer Ebu Zer’in kavmindekilere benzemeyen bir yüzü daha var: Putlara tapmıyor! Bu yüzden bir peygamberin varlığını duyar duymaz koşuyor Mekke’ye. Adresini soruyor O’nun. Cevabın içindeki taş ve kemik parçaları,  kanlar içerisinde bırakıyor onu. Yine de işaret edilen eve girmekte tereddüt etmiyor. Bu İslâm’a girişi demek. Hz. Ebu Bekir’e Müslüman olmadan önce de putlara tapmadığını söylüyor. “Nereye yönelirdin?” sorusunu ise, “Bilmiyorum,” diye cevaplıyor ve ekliyor: ” Nereye yöneltirse Allah!” İlk dörde ya da beşe giriyor yarışta. Yani ilk müslümanların arasına. Heyecanla, “Dinimi açıkça haykırmak istiyorum!” diyor Son Peygamber’e hemen. “Öldürülmenden endişe ederim!”cevabını alıyor. “Beni öldürseler de yapacağım bunu!” cümlesiyle geliyor ısrar. Susuyor Hz. Peygamber.

Kâbe’nin yanında şehadet getiriyor coşkuyla. Üzerine yürüyorlar anında. Öldü sanarak bıraktıklarında morarmış bir beden kalıyor geride. “Seni bundan alıkoymuştum!” diyor Peygamber üzüntüyle. ” Bunu yapmalıydım!”diyor Ebu Zer. Ertesi gün yine aynı yerde. Yine ilan ediyor Muhammed (sav)’in Allah’ın elçisi olduğunu. Yine dövülüyor kıyasıya. Baktı ki olmayacak, kabilesine göndererek uzaklaştırıyor Mekke’den onu Rasûl. ” Onları İslam’a davet et ve çağırılana kadar gelme!” diyor. Ebu Zer, yağmacıların arasına dönüyor ve rahmet yağmuru gibi yağıyor üstlerine. Yeşeriyor çöl. Yarısı müslüman oluyor Gıfar Kabilesi’nin. Ve bir gün koşuyor tekrar efendisine. “Es-Selâmu aleyke Ya Rasûlallah!”diye selamlıyor Nebî’yi. “Ve Aleykesselam!” diye cevaplıyor Hz. Peygamber. Birbirlerine rahmet ve esenlik diliyorlar. İslâm’ın selamını ilk veren kişi oluyor Ebu Zer. Ve beş meşale veriliyor eline: Zayıfları sevmek,  üstlere değil altlara bakıp şükretmek nimetlere, zor da olsa hep hakkı söylemek, Allah yolunda kınamasından korkmamak kimsenin!

Uhud Savaşı’ndan sonra hicret ediyor Medine’ye. Ashab-ı Suffa denen o güzel yoksullar içinde yerini alıyor. Soruları yağmur damlaları gibi düşüyor Mescid-i Nebevî’ye: ” gerçek müslüman kimdir?”, “Peki en en kâmil mümin?”,” En hayırlı hicret hangisidir?”, “En büyük âyet hangisidir?”… Cevaplar sağnak halinde yağıyor: “Gerçek Müslüman, insanların elinden ve dilinden emin olduğu, zarar vermekten uzak olandır.”, ” En kâmil mümin, en güzel huylu olandır.”, “En hayırlı hicret, günahları terk etmektir.”, ” En büyük âyet Âyetü’l- Kürsî’dir.”… Akşam olduğunda Suffelileri paylaşıyor Medineli zenginler akşam yemeği için. Ebu Zer gitmiyor. O hep geride kalan beş on kişiyle birlikte Hz. Peygamber’in yanında yemek yemeyi tercih ediyor ve yemekten sonra mescidde uyuyor arkadaşlarıyla. Kim bilir ne rüyalar görüyorlar!

Rüyalarını bilmesek de kâbuslarını biliyoruz Ebu Zer’in: Mal yığan zenginler… “İnsanlar ölmek için doğuyorlar, yıkılması için inşa ediyorlar, geçici olana tutkuyla sarılıp, kalıcı olanı fırlatıp atıyorlar. Ah! İnsanların hoşlanmadığı iki şey aslında ne güzeldir: Ölüm ve yoksulluk!” diyerek yükseltiyor kulluk çıtasını. Zenginlerin farkına varamadıkları bir hırsla kendilerini katlettiklerini düşünüyor. Ona göre ancak iki şey gözetilebilir yeryüzünde: Helal rızık ve âhireti kazanmak. Üçüncü bir amacı varsa insanın zarardadır. Hem ihtiyacı olandan fazlasına tamah etmek de ne! “Malın iki dirhem olsun! Birini ailen için harca, diğerini ahiretin için, bir üçüncü dirhem sana yarar değil zarar verir!”, “İki dirhemi olanın hesabı bir dirheme sahip olandan daha zordur!”, “Bir keseye atılıp ağzı bağlanan her altın ve gümüş tanesi, sahibini yakacak birer kordur, ta ki onu Allah yolunda harcayıncaya kadar.”,  “Şu insanların haline bak! Tövbekârlar dışında çoğunda hayır yoktur!” Ebu Zer’in cümleleri oklar gibi yağınca zenginlerin üstüne, sevilmeyen biri oluyor. “Ne oldu! Bir topluluğun yanına oturunca bırakıp gidiyorlar seni!” diye soruyorlar ona. Ebu Zer’in gülümsemesinde yangın çıkıyor:  “Çünkü ben onlara ‘mal yığmayın!’ diye emrettim!”

“Gökkubbenin altında ve yeryüzünün üstünde Ebû Zer’den daha doğru sözlü kimse yoktur!” demişti Son Peygamber, bu mert sahabî için. (Tirmizî,”Menâkıb”,35; İbn Mâce,”Mukaddime”,11)  “Ebû Zer yeryüzünde Meryemoğlu Îsa’nın zühdüyle yürür.” sözüyle sırlamıştı o aynayı.( Tirmizî, “Menâkıb”, 35) Mizacının emirliğe uygun olmadığını düşünerek emîr olmasına izin vermese de, ölüm döşeğindeyken yanına çağırıp kucaklamıştı onu. “Sen iyi bir adamsın, sâlihsin, benden sonra çeşitli imtihan ve belalar gelecek sana!” demişti. Nasıl mı karşılık vermişti Ebu Zer? Kulak verelim muhteşem cevabına: “Merhabalar. Hoş gelsin, safalar getirsin Allah’ın izniyle!”

Hoş ve safalar getirdi ona her imtihan. Oğlunu kaybetti bir baskında. Hz. Ömer’le Kudüs’e girdi, Amr bin Âs’la Mısır’a. Anadolu fethedilirken oradaydı. Kıbrıs fethedilirken orada. Sultanların baskılarına boyun eğmedi. Boyun eğmedi konuşma yasağına. Susmaması üzerine Medine’ye üç mil mesafedeki Rebeze’ye sürüldü. Kendi arzusuyla gitti diyenler de var. Hz. Ali ve oğulları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin, Ammar b. Yâsir ve Âkil b. Ebû Tâlib yanında yürüyerek uğurladılar onu. Uğurladılar, yaklaşmıştı büyük yolculuğu. İki sene bu tenha diyarda tefekkür etti bir başına. Ve 653 yılının Temmuzunda teslim etti ruhunu.

Ölmeden önce bir kafile geçti Rebeze’den. Kaderin kafilesi. Kûfe’den dönen İbn Mes’ûd vardı kafilenin başında. Hz. Peygamber’in “Sizden biri ıssız çölde ölür ve ona bir grup mümin rastlar,” hadisi tecelli etti. İbn Mes’ud “Allahu Ekber!” diyerek kaldırdı elini. Çölde bir avuç mümin cenaze namazını kılarken, o hep şu cümleyle gülümsedi: “Allah’a yemin ederim ki hepiniz dünyaya sarıldınız!”

A. Ali Ural

Hz.Hatice: Allah’ın Selam Gönderdiği Kadın


Bir dal parçasıyla çizgiler çekiyor toprağa. Talebeleri büyük bir dikkatle elini ve dudaklarını izliyorlar. Gördükleri: Dört uzun çizgi. Duydukları: ” Biliyor musunuz nedir bunlar?” Çizgiler uçsuz bucaksız bir kara tahtaya dönüşen yeryüzünden gözlerine akıyor. Soru, ellerinden tutup böyle zamanlarda bir ağızdan söyledikleri o tanıdık cümleye götürüyor: ” Allah ve Rasûlü’dür en iyi bilen!” Bu teslimiyet cümlesi, kendisinden sonra gelecek bütün cümleleri kucaklamaya hazır olduklarını gösteriyor. Kapılarını sonuna dek açıyorlar yeni bir hakikati karşılamak için. Hakikat bu kez Nebî’nin şu kelimeleriyle yansıyor kalp aynalarına: ” Cennetlik kadınların en üstünleri Huveylid’in kızı Hatice, Muhammed’in kızı Fâtıma, Firavun’un zevcesi, Müzâhim’in kızı Asiye ve İmran’ın kızı Meryem’dir.- Allah hepsinden razı olsun.”

Allah hepsinden razı. Öyle ki içlerinden birine selam gönderiyor meleğiyle. Cebrail (), bu yüce selamı iletmekle kalmıyor, kendi selamını da yolluyor Hatice’ye.  Kalbi duracakmış gibi oluyor Hatice’nin işte o an! Çünkü bu selamla birlikte bir müjde; “İçinde gürültü ve yorgunluk bulunmayan cennet evi” var. Aslında onun dünyada da bir cennet evi olmuştu. Nasıl olmaz! Son Peygamber’in ilk eşiydi o, yirmi beş yıl, dile kolay! O evde paylaştı hayatı “Emîn” ile “Tâhire”- “Mustafa” ile “Kübrâ”. O evde dünyaya geldi Kâsım, Zeynep, Rukıyye, Ümmü Külsûm, Tayyib, Tâhir ve Fâtıma… O evin damında beklendi dönecek kervan Şam’dan. O evden yüründü Hira’ya, o eve dönüldü Hira’dan. O evde titredi vahyin haşyetiyle Peygamber. ” Bana neler oluyor Hatice?” dedi, “Endişe ediyorum kendimden!” O evde anlattı Muhammed (sav) Cebrâil ()’in görünmesini. Nasıl üç defa sıktı bedenini, nasıl “Oku!” dedi: “İkra bismi Rabbikellezi Halak!” O evde örttü Hatice, Rasûlü kat kat, o evde serdi teselli sözlerini ruhuna: ” Öyle deme! Yemin ederim ki Allah hiçbir zaman seni utandırıp üzmez. Çünkü Sen akrabanı gözetirsin, doğru konuşursun, işini görmekten âciz kimselerin elinden tutarsın, yoksulları kayırırsın, misafirleri ağırlarsın, haksızlığa uğrayan kimselere yardım edersin!” Ve o evden çıktılar birlikte anlamak için olan biteni. Amcaoğlu’nun yanına vardılar Hatice’nin. Varaka b. Nevfel, o bilge yaşlı, İbranice  okuyabilen İncil’i ve Tevrat’ı, Hira’da görünenin bütün peygamberlere vahiy getiren melek olduğunu söyledi. Sonra iç geçirdi “Keşke genç olsaydım da, kavmin seni yurdundan sürerken yer alabilseydim yanında!” İşte o an, orada şehâdet getirdi ilk Müslüman. Dönüp eşinin nurlu yüzüne, ” Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet ederim!” dedi Hatice.

Yeryüzünde sadece üç müslüman var: Son Peygamber, Hz. Hatice ve Hz. Ali. Ne muhteşem bir yalnızlık! Tavaf ediyorlar Kâbe’yi. Sonra yine o eve gidiyorlar devam etmek için kulluklarına. Bir ara vahiy kesiliyor. Dağlarda dolaşıyor Nebî. Kalbi daralıyor üzüntüden. Ara sıra görünüp, ” Sen Allah’ın gerçek elçisisin!”diye teselli etmese Cebrâil, bir kuş gibi bırakacak kendini boşluğa. İşte o günlerde en büyük desteği nurlu eşi Hatice annemiz veriyor yine. Zorlukların aşılacağını, darlıkların genişleyeceğini, her şeyin Allah’ın elinde olduğunu söyleyerek merhem sürüyor kalbine. Bir kadının zor günlerde eşinin yanında nasıl durması gerektiğini gelecek zamanların hafızasına kazıyor. Yeryüzünün ilk müslüman evinde malıyla, nefesiyle, canıyla koruyor Muhammed (sav)’i. O (sav)’nun güzel ahlâkını görüp, nasıl aşkla sevdiyse O’nu, nasıl davet ettiyse eşi olmaya, bu güçlü, soylu ve güzel kadın öyle titriyor üzerine aşkla. Nasıl da yorumlamıştı yaşlı bilge, henüz evlenmeden gördüğü rüyayı. Hani güneş Mekke üzerinde dönüp durmuştu da sonunda yavaş yavaş inip girmişti Hatice’nin evine. “Şöhreti cihanı kaplayacak büyük birisiyle evleneceksin!”demişti Varaka. Mekkeli müşriklerin üç yıl süren kuşatmasında, o hep müslümanlarla beraber, o hep güneşinin yanında. Ta ki vakit gelip çizene kadar sınırı ecel.

 Hicretten üç yıl önce, üç gün arayla toprağa verdi Son Peygamber siperlerini. İlki amcası Ebû Talib, ikincisi sevgili eşiydi. Gri bir örtünün iki ucundan tutup Mekke’nin üzerine serdi bu iki yolcu.  ” Hüzün Yılı” konuldu bu gri zamanın adı. Yirmi beş yıl, yani yaşarken Hatice Annemiz, başka bir kadınla evlenmemişti Peygamber. Vefat ettikten sonra da asla unutmadı. Ah Aişe Annemiz kendi ifadesiyle bir ölüyü kıskanmıştı! Bir gün Hz. Hatice’nin kızkardeşi Hâle ziyarete gelmişti de Rasûlün evini, sesi Hz. Hatice’nin sesine benzeten Nebî heyecanlanıp ayağa kalkmış, “Sesin ne kadar benziyor ona!”derken yaşlı kadına, gözleri parlamıştı. Ah Aişe Annemiz! “Allah sana ondan hayırlısını verdi!” demekten alıkoyamamıştı kendini. Sevgili Efendimizin gözleri buğulanmış, validemize şefkatle bakarak şu sözleri mırıldanmıştı: ” Ey Aişe! Herkes beni inkâr ettiğinde bana inandı Hatice! Çevremdekiler “Yalan söylüyorsun!” dediklerinde “Doğru söylüyorsun! Asla çekinme!” dedi. İnsanlar köşe bucak saklarken maddi varlıklarını, o servetini önüme döktü, “Emrindedir! İstediğin kadar harcayabilirsin”diyerek. Dünyada bir başıma kaldığım günlerde, “Hepsi geçici bunların, üzülme, zamanla zorlukların yerini kolaylıklar alacak”dedi. Ben Haticeyi güzelliğinden dolayı değil, bunun için unutmuyorum!”

Bir dal parçasıyla çizgiler çekiyor toprağa Son Peygamber. Dikkatle baksalar toprağa Hz. Hatice’yi temsil eden çizginin biraz daha uzun olduğunu görecekler.

Abdullah bin Revâha: Cenneti Özleyen Şair


Şairleri konuştuğunda huşuyla susanlar, Son Peygamber’e inen âyetler karşısında şiirden daha güçlü bir sözle karşılaştılar ilk kez ve ne yapacaklarını bilemediler. Hakikate kalbini açabilenler İlâhî bir kelamla karşı karşıya olduklarını fark edip teslim olurken, hakikate direnenler daha önce övgü sıfatı olarak kullandıkları bir kelimeyi bu defa Hz. Peygamberi yermek için kullandılar: ŞAİR. Yüce Allah, “Biz O’na şiiri öğretmedik. O’na gerekmezdi zaten” âyetiyle bu iftirayı reddetmekle kalmamış, bir de “Şairler sûresi” indirerek şairleri tanımlamıştı: ” Şairler ise, onlara sapık kimseler uyarlar. Görmez misin o şairler, her yöne meyleder ve boş şeylere dalarlar. Gerçekten onlar şiirlerinde yapmayacakları şeyleri söylerler.”(Şuara,224-226) Şairler için genel ve kesin hüküm taşıyan bu âyetler indiğinde gözlerinden yaşlar boşanan bir şair vardı orada: Abdullah bin Revâha. “Allah benim de şair olduğumu biliyor. Demek ben de onlardanım!” diyerek ürperen bu Müslüman şair, “Ancak îman edip sâlih amel işleyenler, Allah’ı çok ananlar, kendilerine zulmedildikten sonra öçlerini alanlar müstesnadır…” âyetini okumasaydı Hz. Peygamber belki de ölecekti üzüntüsünden.

Abdullah bin Revâha hayatı boyunca o “müstesna” şairlerden olmaya çalıştı. Kelimelerini hakikatin emrine verdi. Sadece sözlerle yetinmedi, o sözleri hayata taşıdı. Elçi’nin hem sözcülerinden, hem vahiy kâtiplerinden oldu. Bedir savaşında hem muharipti hem müjdeci. Zafer kazanıldığına Zeyd bin Hârise’yle beraber nefes nefese Medine’ye koşarak Hakk’ın galibiyetini müjdelemiş, ikinci Bedir seferinde ise Hz. Peygamber’in vekili olmuştu o mübarek şehirde. Uhud ve Hendek sınavlarında da ön saflarda oldu hep. O ne müthiş bir gündü. Hz. Peygamber(sav) kazılan hendeğin topraklarını taşıyan ashabına yardım ediyor, toz toprak içinde çalışırlarken bir ağızdan Abdullah bin Revâha’nın şiirini okuyorlardı. “Allah bize hidayet etmeseydi eremezdik hidayete/ Ne zekat verir, ne namaz kılardık/Kafirler saldırdı bize/ Geri durduk fitne çıkarmak istediklerinde…/ Can feda sana ya resulallah, bağışla bizi/ Düşmanla karşılaşma anında, ayaklarımızı sâbit eyle ya Rabbi!”

Yüce Allah, Abdullah bin Revâha’nın hem ayaklarına hem diline güç verdi. Henüz Mekke fethedilmeden hicretin yedinci yılında, bir umresi vardı ki Müslümanların görülmeye değerdi. Bir önceki sene Mekke’ye girmeleri engellenen Müslümanlar, müşriklerle yaptıkları anlaşmayla umre yapmaya gidiyorlardı sevinçle. İşte Mekke’ye giriyorlar. Son Peygamber Kusva adlı devesinin üzerinde. Devenin yularını bir şair çekiyor yürüyerek. Yüksek sesle şiirler okuyan bu şair Abdullah bin Revâha’dan başkası değil. Şiirleri işiten Hz. Ömer, bunun Resûlullah’a saygısızlık olduğunu düşünerek susturmak istiyor Abdullah bin Revâha’yı. Fakat Hz. Peygamber(sav) susturmuyor şairini. “Ömer bırak onu!”diyor. ” Düşmana karşı oklardan daha tesirlidir Abdullah’ın sözleri!”

O Abdullah ki ne zaman “Söyle!” dense yakalıyor dizginleri. Yakalıyor ve neşeyle koşturuyor kelimelerini. Bazen Allah’ın elçisi, “Hadi şu âna uygun bir şiir söyle bize!” diyor da bakın hangi mısraları art arda getiriyor: ” Sezinlediğim hayrı O’ndan beklerim/ Allah biliyor gözüm aldatmaz beni/ Sen Peygambersin, kim şefaatinden mahrum kalırsa/ Hesap günü kader onu önemsemiyor/Gönderilen diğer elçiler gibi/ Hayırda sabit kılsın Allah seni/ Ve zaferini daim etsin, yardım ettikleri gibi.”Şiiri dinleyen Nebî dua ediyor şairine: ” Seni de Allah Sâbit kılsın!”

Her merhalede “sebat” ihsan ediliyor Revâha’ya. Hayber’de sebat, Hudeybiye’de sebat…Fakat bir de Mûte var, güçlerin arasında uçurum olan o büyük savaş. Hz. Peygamber(sav)’in Bizans İmparatoruna bağlı olan Busrâ emîrine gönderdiği elçi şehid edilip İslâm’a davet mektubu yırtıldığında savaşmanın hak olduğu. Son Peygamber 3000 kişilik gönüllü İslam ordusunu öğle namazının akabinde bizzat kendisi uğurluyor sefere. Zeyd bin Harise’ye teslim ederken sancağı savaşın sırrını da ima ediyor ashabına: ” Zeyd şehid olursa sancağı Cafer alsın. O da şehid olursa sancak Abdullah bin Revaha’nındır. Şayet Abdullah da şehid olursa sizler içinizden birini komutan seçersiniz!”

Ordu yola çıktığında Abdullah bin Revâha’nın ağladığı görülüyor. “Niçin ağlıyorsun!”diye soruyorlar ona. ” Yemin ederim, dünyaya karşı bir damla sevgim yok. Sizin de yok biliyorum. Fakat Resûlullah’tan şu âyeti dinlemiştim: ‘Sizden cehenneme uğramayacak yoktur. Bu Rabbinin yapmayı üzerine aldığı kesinleşmiş bir hükümdür.(Meryem 71) İşte bu yüzden mutlaka cehenneme gireceğimi düşündüm. Doğrusu girdikten sonra çıkıp çıkamayacağım da belli değil.” Bu sözleri söyledikten sonra şiir okumaya başlıyor Revâha: ” Oysa ben Rahman’dan mağfiret istiyorum/ Bir de ta yüreğe işleyen dehşetli bir yara…”

Bizans ordusunun 100.000 askerle yola çıktığını duyan bazı Müslümanlar tedirgin olup duruma göre yeni bir karar alınmasını istediğinde muharip kimliğiyle hatip kimliğini birleştiriyor Abdullah bin Revaha ve “Hoşnut olmadığınız bu haber, tam da şehadet özlemiyle buralara gelme nedeninizdir. Biz düşmana karşı sayıyla değil, ancak Allah’ın ihsan ettiği imanla savaşabiliriz. Önünüzde iki güzelden biri var: Şehadet ve zafer!”diyerek savaş azmini perçinliyor.

Her şey Son Peygamber’in söylediği gibi oluyor. Önce Zeyd peşinden Cafer şehid oluyor. Sırasının geldiğini gören Abdullah atını   sürerken şiir okuyor yine: “Ey nefis! Bakıyorum cenneti hiç istemiyorsun/ Boş bunlar/Kalbim mutmaindir ki sen/Su kırbasındaki bir damla susun/ Ey nefis çarpışmasan da bir gün öleceksin/İşte ölüm güvercini yaklaşıverdi/Ne arzularsan o verilir sana ey benliğim!”

Arzuladığı veriliyor Abdullah bin Revâha’ya. Çünkü o Peygamberi neyi işaret ederse onu yapıyor. Hani bir gün yetişmeye çalışırken Cuma namazına, daha camiye varmadan Hz. Peygamber’in “Oturun” buyruğunu duyup oturuvermişti yolda. Ah nasıl da tebessüm etmişti son Peygamber duyduğunda bu masum hali. Hoşnut olup dua etmişti ona “Allah itaatini artırsın!”diyerek. Allah itaatini artırdı şairin ve aldı yanına. Sancak Halid bin Velid’e geçti.Haber ulaştığında gözleri yaşardı Nebî’nin. Kesik kesik, Meleklerin onu görmekten sevinç duyduğunu söyledi.

Hz. Âişe: Sevgili’nin Sevgilisi


Tüm zamanların en unutulmaz yarışı ama izleyicisi yok. İki yarışmacıdan genç olanı bir çizgi çekiyor yere; bir başlangıç çizgisi. Oradan koşmaya başlayacaklar. Gömleğini beline bağlıyor iyice. Tuhaf bir yarış, yenilse üzülmeyecek. Sevgiyle bakıyor rakibine. O teklif etti yarışmayı. Düşünebiliyor musunuz, O! Bir kelimesiyle binlerce insanı peşinden sürükleyen, bir işaretiyle ayı ikiye bölen O! Hem de Bedir yolunda. Diğer ucunda tüm zamanların en önemli savaşının kendilerini beklediği o yolda gülümseyerek sordu:

-  Âişe seninle yarış yapalım mı?

-  Yapalım, ey Allah’ın Rasulü!

 Yarışın başlaması için göz göze gelmeleri yetiyor. Hz. Peygamber ve sevgili eşi koşmaya başlıyorlar. O anda orada olmasalar da, milyonlarca izleyici, Hz. Âişe’nin kelimeleriyle şahit oluyor bu sevimli yarışa. İnsan Peygamber’in Bedir Savaşı’na giderken açtığı bu sevgi sayfasını hayranlıkla seyrediyorlar. Yarışı O kazanıyor. O, yani Peygamber. Yarışı kaybedeninse üzüntüsü değil, sevinci okunuyor yüzünden, “Bu Zulmecaz’daki koşunun rövanşıydı!” derken Nebî. Bu söz Hz. Âişe’yi yıllar öncesine götürüyor. Daha küçücükken babası Ebu Bekir’in yanında kazandığı o latif yarışa.

Kaderi onu büyük bir sorumluluğa hazırlıyor. Son Peygamber’in hafızası olmaya. Taze bir kil tablet gibi O’ndan gelecek esintileri bile kaydedecek çok genç bir hafızaya ihtiyaç var çünkü; O’na âit her ayrıntıyı gelecek zamanlara taşıyacak bir hafıza. Gece, gündüz yanında olması gerekiyor bu yüzden; evde, yolculukta, savaşta ve barışta. Eşi olması gerekiyor, tek genç kız hayatındaki. Dokuz yıl süren evliliği boyunca öğrendiği her şeyi, O’nun vefatından sonra kırk yedi yıl anlatması gerekiyor. Dokuz yıl hem odasından, hem odasında dinliyor Son Peygamber’i. Odasının duvarı Mescid-i Nebevî’ye bitişik Hz. Âişe’nin.  O’nun ashabına söylediği her sözü duyuyor ve odasına geldiğinde soruyor anlamadıklarını. Bir gün Allah’ın Sevgilisi ashabına, “Her kim Allah’la bu­luşmayı severse Allah da onunla buluşmayı sever. Ve her kim Allah ile buluşmayı sevmezse Allah da onunla buluşmayı sevmez.”demiş ve Hz.Âişe’nin, “İçimizde ölümü isteyen yoktur” yakınmasını bir anahtara dönüştürerek açmıştı  manayı: “Bir mümin; Allah’ın rahmeti, rızası ve cenneti dile getirildiğinde Allah’la buluşmaya bir özlem hisseder ve yüce Allah tarafından aynı özlemle karşılanır. Fakat bir kâfir; Allah’ın azabını, gazabı­nı duyduğu zaman Allah’a kavuşacağı günden hoşlanmaz ve Cenâb-ı Hak tarafından da aynı hoşnutsuzlukla karşılanır.” Bir başka gün “İnsanlar kıyamet günü çırılçıplak kalacaklar” sözüne hayret ederek, “Nasıl olur?  bunlar birbirlerini görmeyecekler mi?” diye Hz. Peygamber’e sormuş, “Öyle dehşetli bir gündür ki kıyamet, kimsenin kimseden haberi olmaz!” cevabını almıştı.

   Hep yanındaydı sevdiğinin. Bedir’de zaferin, Uhud’da hüznün nasıl yansıdığını görmüştü Peygamber çehresine. Sırtında su taşırken, yaralılara bakarken müminlerin annesi, Mescid-i Nebevî’de mızraklarıyla savaş oyunları sergileyen Habeşliler’i O’nun omzuna dayanarak seyrederken Sevgili’nin sevgilisiydi. Hz. Ali, “Rasulullah’ın Sevgilisi” diyordu ona bir hadis rivayetinde. Tâbiîn’den Mesruk, “Allah’ın Sevgilisi’nin Sevgilisi” diye anıyordu onu. Hz. Peygamber, dünyada en çok kimi sevdiği sorulduğunda, “Âişe” diye cevaplıyor, eşlerinden sadece onun yanındayken vahiy geldiğini söyleyerek makamına işaret ediyordu. Hz. Âişe yalnız bilgisi, zekâsı, kavrayışı ve hitabetiyle değil, ibadetleriyle de hak ediyordu bu sevgiyi; gündüzlerini oruçlu geçiriyor, gecenin en koyu anlarını namazla aydınlatıyordu. Tevazusu, kanaatkârlığı ve cömertliğiyle Ebu Bekir’in kızı, gıybetten kaçınması, yoksulları himayesi ve vakarıyla Hz. Peygamber’in eşiydi. Tek bir kusuru vardı, kıskançlık! Çok seviyordu Hz. Peygamber’i ve çok kıskanıyordu. Ancak bu yangını kontrol altına alabilecek bir erdeme ve dirayete sahipti o. Hz. Peygamberin diğer eşlerinin faziletlerine dair hadisleri rivayet etmekte tereddüt etmiyor, Hz.Ali, Hz. Fâtıma ve diğer sahabilerin erdemlerini ilan eden onlarca nebevî belge bırakıyordu gelecek zamanlara.

Ve güvenilir Muhammed (sav)’in sonsuz güveni “sırdaş” yapmıştı onu Nebî’yle. Tarihin dönüm noktalarından “Mekke’nin fethi” bir sır olarak sadece ona açılmış, hazırlıkların fetih için olduğu yalnız ona fısıldanmıştı. Hz. Peygambere olan düşmanlıklarını gizleyen münafıklar işte bu sonsuz güvene nişan almışlardı Son Peygamber’i sarsmak ve gözden düşürmek için. Bir savaş dönüşünde kaybedilen gerdanlık iftira çamuruna batırılarak sahibine iade edilmiş, bütün zamanların en tehlikeli münafığı Abdullah b. Übey b. Selûl, Müminlerin Annesi’nin üzerine sözlerin en yalanı olan zannın kara şalını atmıştı. Hz. Peygamber ve Hz. Ebu Bekir içlerinde en küçük bir şüphe olmasa da bu çirkin dedikodulardan müteessir olmuşlar, bir tesadüf eseri iftiradan haberdar olan annemiz üzüntüsünden yataklara düşmüştü. Sonunda Hz. Peygamberin “Humeyra”sı, “Âiş”i, “Âişecik”i baba evine gitmek için Efendisinden izin istemiş, yedi kat semadan beraati gelene kadar gözyaşı dökmüştü orada.

Nur Sûresi’nin on âyeti sadece Hz. Âişe’ye değil, gelecek zamanların iftira mağdurlarına da bir şifa olarak inmiş, Yüce Allah, “Erkek ve kadın müminlerin, bu iftirayı işittiklerinde kendi vicdanları ile hüsnü zanda bulunup da, ‘Bu apaçık bir iftiradır.’demeleri gerekmez miydi?(Bu iddiayı ortaya atanların)da bu konuda dört şahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki şahitler getirip ispat edemediler, öyle ise onlar Allah katında yalancıların ta kendileridir!” (Nûr,12-13) buyurarak insan onuruyla oynayanları azabıyla tehdit etmişti. Böylesi bir suçlamaya dayanak olacak bilgiyi zanların ve şüphelerin kıyıcı zehrinden kurtaran bu âyetler, dört muhkem şahit olmaksızın insanların iffetleri hakkında ileri geri konuşmayı yasaklamış, bu meselenin önemini ve tehlikesini, “Bunun önemsiz olduğunu sanıyorsunuz. Halbuki bu, Allah katında çok büyük suçtur,” (Nûr,15) İlâhî buyruğuyla vurgulamıştı.

Sevinç geri almıştı hüznün zapt ettiği kaleleri. Hz. Âişe evine, Efendimizin tebessümü yüzüne geri dönmüş, annemiz ardı arkası kesilmeyen sorularıyla yeniden gülümsetmeye başlatmıştı hayat arkadaşını. Ta ki o soruyu sorana kadar.  Hiç uyumadan ibadetle geçirdiği bir gecenin sabahında, “Ya Rasululah! Geçmiş ve gelecek bütün günahların bağışlandığı hal­de mübarek vücuduna neden bu kadar eziyet ediyor­sun?” deyivermiş, Kâinatın Efendisinin gözlerini yaşla dolduran bu soru, yüzyılları sarsacak bir başka soruyla cevaplanmıştı: “Şükreden bir kul olmayayım mı?”  Ve şükürle geçen bir ömür sonunda mübarek başını Hz. Âişe’nin kucağına koymuştu Allah’ın sevgilisi. Yarışta yine öne geçmiş, sevgilisinin merhamet ve yaş dolu gözlerinin serinliğinde çıkmıştı âhiret yolculuğuna.

A. Ali Ural

Ebu’d-Derdâ: Hesaptan Korkan Tâcir


İki kutuplu bir dünyası vardı Medine’ye gelinceye kadar Peygamber: Kâr ve zarar. Akıl atıyla koşturup dururdu bu iki kutup arasında süvari Ebu’d- Derdâ. Ticaretin bir hesap işi olduğunu bilir, bin kere düşünürdü bir adım atmadan önce. Medine Hz. Peygamberi deflerle karşıladığında bir adım gerisindeydi herkesin. Herkes Müslüman oldu, yalnız Ebu’d- Derdâ, erteledi bir sene yolculuğunu. Enine boyuna ölçtü alıştığı hayatla teklif edilen hayatı. Bir Müslüman arkadaş edindi: Abdullah bin Revâha. Hicretten bir sene sonra güneş saati hidayet anına ılık gölgesini düşürmeye hazırlanırken bakın ne oldu. Abdullah bin Revâha yanına Ebu Seleme’yi de alıp arkadaşı Ebu’d-Derdâ’nın taptığı putu o yokken kırdı. Ebu’d-Derdâ putu görünce o anı bekliyormuş gibi çattı mabuduna:”Yazık sana kendini savunamadın mı!” Sonra düştü yola Hz. Peygamber’i görmek için. Onun telaşla yürüdüğünü gören Abdullah bin Revaha: ” Bizi arıyor olmalı!” dedi Hz. Peygamber’e. Allah’ın Elçisi şöyle buyurdu gülümseyerek: ” Hayır Müslüman olmak için geliyor! Vaat etmişti Rabbim!”

Ensar’dan Müslüman olan son kişiydi Ebu’d-Derdâ. Fakat bu süre içerisinde öyle bir kâr zarar hesabı yapmıştı ki, dükkânını kapatan ilk kişi olmuştu Medine’de.”Günde üç yüz altın kazanmak artık sevindirmez beni. Ben ticaret ve alış – verişin, kendilerini Allah’ı anmaktan alıkoymadığı kimselerden olmak istiyorum!” diyerek, yeni bir güne başlamış, bütün kazancını Allah yolunda harcayacak olsa bile ticarete devam etmek istemediğini bildirmişti dostlarına. “Bunun nesini istemiyorsun!” diye sormuşlardı hayretle de iki kelimeyle mühürlemişti dudaklarını: “Hesabının çokluğunu!”Ah Ebu’d- Derdâ! Nasıl da değişmişti ölçüleri! Bir zaman dünyaya dört elle sarılırken şimdi, ” Dünyaya sarılanın dünyası yoktur!”diyordu. Günü zararla kapatmaktan yine korkuyordu. Fakat “Neden bildiklerinle amel etmedin?” sorusundandı korkusu.

Kur’ân’ı öğrendi ve öğretti. Çünkü, ” En hayırlınız, Kur’ân’ı öğrenen ve öğreteninizdir!” demişti Hz. Peygamber. Mescidleri evi bildi. Çünkü,”Mescitler takva sahiplerinin evleridir,” dediğini duymuştu O’nun. Küsleri barıştırmaya çalıştı. Çünkü Kâinatın Efendisi, “Size namazdan, oruçtan ve sadakadan faziletçe bir derece yüksek bir şey söyleyeyim mi?” diye sormuş, “Evet ya Rasûlallah!” cevabını aldıktan sonra, “İnsanların arasını bulup barıştırmaktır.” buyurmuştu. Müslümanların geçtiği yollardaki taşları kenara çekti. Çünkü “Kim Müslümanların yolundan eziyet veren bir şeyi kaldırırsa Cenâb-ı Hak Ona katında bir sevap yazar. O’nun katında bir sevabı olan ise cennete girer,” dediğini hatırlıyordu Nebî’nin. “Gelin ölmeden önce oruç tutalım!”dedi dostlarına. Çünkü “zırh” olduğunu öğrenmişti O’ndan orucun. İlim öğrenmeye çalıştı. Çünkü Allah’ın Sevgilisi’nin, “Bir insan ilim kazanmak için bir yola girerse Cenâb-ı Hak ona cennete doğru bir yol açar. Melekler, ilim peşinde koşanlardan hoşnut oldukları için kanatlarını onun altına gererler. İlim sahipleri için yerdekiler ve göktekiler mağfiret niyaz ederler. Denizin diplerindeki balıklar bile Ona dua ederler,”dediğini kulaklarıyla işitmişti. Gülümsedi hadis rivayet ederken hep. Çünkü Hz. Peygamberin gülümsediğini görmüştü her vakit konuşurken.

Hz. Peygamber, onun için “Bu ümmetin Bilgesi!” demişti, ne büyük müjde! Bu merhametli bilge, “İnsanlara, üzerlerine almak istemedikleri şeyleri yüklemeyiniz. Allah’tan önce siz hesaba çekmeyiniz onları!” diyerek, bir çıkış yolu açtı günahkarlara. Onlardan birini tartaklayıp lânet yağdıranlara dönüp: ” Bu adamı bir kuyuya düşmüş bulsaydınız, çıkarmaz mıydınız?”diye sordu. “Evet,” cevabını alınca, devam etti sözlerine: “Öyleyse kardeşinize hakaret ederek onu düşmüş olduğu günah çukuruna iyice itmeyin, çıkmasına yardımcı olun. Sizi böyle hallere düşürmeyen Allah’a şükredin. İlla kızacaksanız onun şahsına değil, günahına kızın!”

Ah Ebu’d-Derda! O deli gibi mal toplayanlara kızardı. Her vadiye mal yığanlara. “Bizim gideceğimiz bir yurdumuz var. Orası için biriktirmeliyiz!”derdi. Kızı Derdâ’yla evlenmek isteyen Yezid bin Muaviye’ymiş ne çıkar! O yoksul bir mümini tercih etmişti! Hz. Ömer Şam’a gittiğinde bir gece Ebu’d-Derdâ’nın ziyaretine gitmiş, evinin kapısında kilit olmadığını, üzerinde oturduğu bir keçe parçası ve yastık yerine kullandığı bir semerden başka bir eşyası bulunmadığını görüp sabaha kadar ağlamış, Ebu’d-Derda ise Ömer’e Hz. Peygamber’in şu sözünü hatırlatmıştı: ” Dünya yurdunda eşyanız bir yolcunun azığı kadar olsun!” Ah Ebu’d-Derda, yeni binalar yapanları görmüştü de bir kere bakın nasıl seslenmişti onlara: ” Ha bire dünyayı yeniliyorsunuz!”

O dünyayı değil, ruhunu yeniledi. Dünyayı değil, dünyayı yaratanı sevdi. Ve Hz. Peygamber’den öğrendiği şu duayı mırıldandı hep: “Allah’ım senin sevgini istiyorum! Seni seveni sevmek istiyorum!” Bu sevgiden ayrılmadı sağlığında ve hastalığında. Ah bir konuşma var ki ziyaretine gelenlerle arasında hastayken, asırlarca anlatıldı:

   _ Şikayetin nedir ey Ebu’d-Derda?

   _ Günahlarımdan şikayetçiyim.

   _ Canın bir şey istemiyor mu?

   _ Canım cenneti istiyor!

   _ Sana bir hekim çağıralım mı?

   _  Aslında beni yatağa düşüren hekimdir.

A. Ali Ural

Hz. Ömer: Şeytanın Korktuğu Adam


Gelenek ve inadın bağladığı ellerini çözene kadar beş yıl geçti. Beş yıl yüzlerce defa doğup battı güneş. Yüzlerce defa uyudu uyandı. Ama elleri hep bağlı. Elini kolunu rahatça hareket ettirmesi onu yanılttı. Kılıcı çekmesi, testiyi başına dikmesi, mızrağı savurması bağlarını görmesine izin vermedi. Mekke’de neler oluyordu? Muhammed (sav) peygamberliğini ilan edeli beş yıl geçmişti. Bir avuç insan vardı etrafında. Gizli gizli evlerde buluşuyordular. Neyin peşindelerdi? Ömer, uzun boylu, beyaz tenli, heybetli adam, kız kardeşinin de Müslüman olduğunu öğrenince deliye dönmüştü. Hamile olduğuna bakmayıp dövmüştü onu. Sonra bir hışımla Kâbe’de almıştı soluğu. Geceydi. Muhammed (sav) Kâbe’nin içine girmiş namaz kılıyordu. Ömer Kâbe’nin örtüleri altına gizlenmiş merakla O’nu dinliyordu. İbadetini bitirip dışarı çıkınca peşine takıldı. “Kim o?” diye seslendi Hz. Peygamber fark ederek izlendiğini. Karanlığın içinden bir ses: “Ömer!”dedi. “Ey Ömer!” dedi Hz.Muhammed (sav), “Artık gece gündüz beni terk etmeyeceksin!” İşte o anda beş yıldır göremediği bağlarını fark etti Ömer. Allah’tan başka ilâh olmadığını ve Muhammed (sav)’in O’nun peygamberi olduğunu söyleyerek özgürlüğü seçti.

Hiç kimsenin Müslümanlığı onun kadar coşkuyla karşılanmamıştı. Tekbir sesleri Mekke sokaklarını çınlatmış, kendisinden önce Müslüman olan otuz dokuz kişinin ruhuna kırk rakamı sıcak bir mühür gibi basılmıştı. Ömer Müslümanlığını gizlemeye yanaşmamış, “Müşrikliğimi duyurduğum gibi Müslümanlığımı da duyuracağım!”diyerek müminleri yürüyüşe çağırmış, Kâbeye vakarla akan nehrin iki kolundan birinin başında Hz. Hamza, diğerinin başında o yer almıştı. “Ey Rasûlüm! Sana ve sana tâbi olan müminlere Allah yeter” (Enfal,64) âyeti inmişti Ömer’in Hazreti Ömer olduğu gün. Açık tebliğ dönemi onunla başlamıştı.

Müslüman olanların dövülüp kendisine dokunulmaması ağırına gitti Hz. Ömer’in. Kur’ân’a göre onur müminlerindi. Bu yüzden dayısının himayesini iade etmekte gecikmedi. Yaşasın! Artık o da diğer müminler gibiydi. Sık sık yolu kesiliyor, dövülüyor, dövüyor fakat başı dik yürüyordu. Hz. Peygamber’in ifadesiyle, yüce Allah, doğruyu Ömer’in diline ve kalbine koymuştu. Aklı ve ruhu ilâhi iradeyle tamamen örtüşüyordu. Öyle ki bir görüş ileri sürdüğünde, o görüşü destekleyen âyetler nazil oluyordu. Bedir esirlerinin fidye karşılığı serbest bırakılmasına ve münafıklardan İbn Übey b. Selul’ün cenaze namazının kılınmasına itirazı sert mizacına yorularak yerinde bulunmamış ancak daha sonra inen âyetler Hz.Ömer’i doğrulamıştı. Sert mizaçlıydı evet. Fakat bu mizaç dini duyarlılıklar konusunda tavizsiz olmasını sağlamıştı. Şeytan onunla karşılaşmaktan korkardı. Hz. Peygamber, “Gökte bir melek bulunmasın ki, Ömer’e saygı duymasın, yeryüzünde bir şeytan bulunmasın ki Ömer’den kaçmasın” buyurmuştu.

Ciddi ve cesurdu. Sözlerinden istikrar, güven ve kararlılık yansırdı. Allah’ın elçisine olan imanı ve bağlılığı her şeyin önüne geçer, O ağladı diye ağlar, O tebessüm etti diye tebessüm ederdi. Hacerü’l-Esved için şöyle demişti: “Senin, zarar ve yararı dokunmayan bir taş olduğunu biliyorum; vallahi Allah’ın Elçisi’nin seni öptüğünü görmeseydim, ben de seni öpmezdim.” Şerefi İslam’a bağlılıkta görür, onuru başka yerde arayanları alçalışın beklediğini vurgular, “Asıl yağma edilmiş olan, dini yağma edilendir,”derdi. Ona göre bir insanın oruç tutmasına, namaz kılmasına değil; konuştuğunda sözünün doğruluğuna, emanet edildiğinde ona riayetine, eliyle ve diliyle kimseye zarar vermeyişine bakmak lazımdı.

Madem kısa bir süre sonra veda edilecekti dünyaya, diri kalabilmek için kendini ölüler arasında saymalıydı. Saydı da. Dünyaya hak ettiği değerden fazlasını vermedi. Bir çöplüğün yanında bir müddet durduktan sonra arkadaşlarının yanına gitmiş, üzerine sinmiş kokudan rahatsızlık duyulunca, “İşte hırs gösterdiğiniz ve üzerinde devamlı konuştuğunuz dünyanın hali budur,”demişti. Dünyayı arzuladığında âhiretine zarar verdiğini, âhireti arzuladığında dünyasına zarar verdiğini görmüş, sonunda fani olan dünyasına zarar vermeyi tercih etmişti. Elbette bu dünyevi görevlerini yerine getirmesini engelleyen bir husus değildi. Çocuklarına okuma yazmayı, yüzücülüğü, atıcılığı, biniciliği ve şiiri öğretmeliydi babaları. Beden ve ruh dengesi sağlanmalıydı. Sorumluluk bilincinde olanlardan dostlar edinmeli, ahmaklarla yakınlıktan kaçınmalıydı. İnsanlar seviyelerine göre değerlendirilmeli, güçlerine göre iş verilmeliydi. Hür olmak isteyen adam borçlu olmamalıydı. Allah’ın dinini ancak dalkavukluk etmeyen, kuruntularının peşine düşmeyen, gayreti eksiltmeyen, yandaşlarını desteklemek için doğruyu saklamayan kişiler yaşatabilirdi.

Ve bir gün Allah’ın dinini yaşatma görevi Hz. Ömer’e verildi. Hz.Ebu Bekir’in vefat ettiği günün sabahı güneşin ışıkları Hz. Ömer’in kaleminin ve kılıcının üzerine düştü.

                   ****

Kâğıtta onun ismi yazılıydı. Hz. Ebu Bekir istemişti o ismi. Bu ismi görenler “Bilirsin ki Ömer sert mizaçlıdır. Rabbin Ömer’i halife tayin ettiğin için seni sorgularsa ne cevap vereceksin?”diyecek olmuşlardı da, “Allah’ın kullarının en iyisini onlara halife yaptım, derim,”diye cevaplamıştı Ebu Bekir (r.a.) bu soruyu. Ve sonunda emri hakk vaki olmuş, minberde yükselme sırası Ömer’e (r.a.) gelmişti. İşte ilk sözleri: “Allah’ım! Ben sert, şiddetli biriyim, beni yumuşat. Zayıf biriyim, beni güçlü kıl! Cimriyim, beni cömert eyle!”

Yüce Allah Ömer (r.a.)’i yumuşatmadı. Daha doğrusu onun kalbini zayıflara karşı yumuşattı güçlülere değil. Emri altındaki yöneticilere karşı sertliği hiç gitmedi. “Yöneticilerimden biri haksızlık eder de düzeltmezsem bu haksızlığı yapan ben olmuş olurum!” diyerek bilgi sahibi olmaya çalıştı hep yapılan işlerden. Zira ona göre Allah’ın en sevmediği bilgisizlik devlet başkanının bilgisizliğiydi. Bu yüzdendi Fırat kenarındaki koyunun öte dünyada bir soru işaretine dönüşeceğinden korkması. Bu yüzdendi Mısır Valisi Amr b. As’ın oğlunun, kaybettiği yarış yüzünden bir Kıbtîye “Al sana bir soylu tokadı!” diyerek vurması üzerine verdiği cevap: “Annelerinden hür doğan insanları ne zaman köleleştirdiniz!”

Amr b. As’ın Mısır Fatihi oluşu Hz. Ömer’in öfkesini engellemedi. Zira fetih, fethedilen topraklardaki insanların üstüne adaletin gölgesini düşürmek içindi, adalete gölge düşürmek için değil. Zamanın iki büyük gücü Bizans ve İran’ın Müslümanlar karşısındaki başarısızlıklarının arkasında kendi halklarına yaptıkları zulüm vardı. Art arda düşüyordu şehirler. Önce Suriye Bizans hakimiyetinden çıktı, sonra Mısır. Öte yandan İran Kadisiye zaferiyle sarsıldı ve Horasan’a kadar bütün İran topraklarında Mecusilerin ateşi söndü. Suriye’nin fethi tamamlandıktan sonra Müslümanlar harekatı batıya kaydırarak efendilerinin mirac basamaklarından olan Kudüs’e yöneldiler. Kuşatma sonuç verdi ancak Hristiyanlar teslim olmak için bir istekte bulundular: Şehri bizzat Hz. Ömer teslim alacaktı. Bir mektupla durum Ömer’e bildirilmiş, yamalı elbiselerle ordunun başında Kudüs’e giren Hz. Ömer, kendi önderlerinin debdebeli yaşantısına aşina halkı şaşkına çevirmişti. Tıpkı Şam’a devesiyle girdiği gün, “Ey müminlerin halifesi! Şayet asil bir ata binmiş olsaydın, seni halkın ileri gelenleri karşılardı!”diyenlerin şaşkınlığı gibi. Ne demişti Ömer onlara eliyle göğü işaret ederek: “Sizi orada göremiyorum! Bana emirler ancak oradan gelir. Devemin önünden çekilin!”

Hz. Ömer “İsteseydim, içinizde en güzel giyinen, en hoş şeyler yiyen ve en rahat yaşayan biri olurdum.”diyordu. ‘ Bir kişi cehenneme girecek!’ dense korkuyla ürperen, ‘Bir kişi cennete girecek!’dense ümitle titreyen bir insanın istekleri de kuşkusuz farklı olacaktı: Mesela ailesinden kurallara öncelikle kendilerinin uymasını istemiş, “İnsanlar sizi yırtıcı kuşun eti gözetlediği gibi gözetlerler. Emirleri çiğnerseniz, sizin cezanız daha ağır olur.”diyerek uyarmıştı. Mesela bir deveyi yakalamaya çalışırken kendisini gören Ahnef b. Kays’tan kovalamaya katılmasını istemiş, “Gel birlikte yakalayalım. Devlete ait bir deve kaçtı. Bu malda kaç kişinin hakkı olduğunu biliyorsun!” diye yükseltmişti sesini. “Neden bu işi bir köleye yaptırmıyor da eziyet çekiyorsun!” diyenlere ise şu tarihi cevabı vermişti: “Benden iyi köle kimmiş!”

Hz. Ömer’in başka istekleri de vardı. Mesela Bizans ve Sasani toplumundan bulaşan  şaşaalı hayata direnmelerini istedi valilerinden ve onlara saray yapmayı yasakladı. Ordunun halkla karışıp bozulmasını önlemek için özel ordugah şehirleri kurulmasını emretti. Yöneticilerin mal ve servetlerinin kayıt altına alınmasını istedi. Yabancı paraların İslam topraklarındaki hakimiyetine para bastırarak son verdi. Müslümanların bir takvime olan acil ihtiyaçlarını dikkate alarak hicrî takvimi başlattı. Hayırlı işlerde acele edilmesini isteyerek, “Her şeyin bir şerefi vardır; iyiliğin şerefi ise hemen yapılmasıdır,” ilkesini koydu.

Ona göre kötülükle yenen aslında mağluptu, günahla zafer elde eden muzaffer değil. Hz. Ömer’i kötülük bir sabah namazı vurdu. “Beni bir köpek vurdu!”diye inledi Ömer. Kan kaybederken katilini öğrendi ve sevindi; zira katil Müslüman değildi. Katilini öğrendi ve üzüldü; zira katil iyilik yaptığı biriydi. Ve Ömer (r.a.) ölmeden önce son bir şey istedi: Hz. Peygamberin yanına defnedilmek…Hz. Aîşe’ye gidilip “Ömer arkadaşı Muhammed (sav)’in yanına gömülmek için iznini bekliyor!”denilmesini istedi. Hz. Aîşe hıçkırarak verdi izni. Ömer(r.a.) müjde ulaşana kadar ölmedi. Son sözü şuydu: “Allah’a hamdolsun! Benim için bundan daha mühim bir şey olamaz!”

 Hz. Peygamber’in  “Gözüm!” dediği heybetli adam, işte böyle ayrıldı dünyadan.

A. Ali Ural