Klasikleşmiş oldu tabi; ‘özür dilemek bir erdemdir’ cümlesini kurmadan başlanmaz bu yazıya. İçinde bulunduğumuz durum ne olursa olsun, statümüz, konumumuz, eğitimimiz, şartlarımız…Haksızsak, birine zarar verici bir davranış sergilemişsek, hata yapmışsak çok tez bir vakitte karşımızdakinin gönlünü almak sorumluluğumuz dahilindedir. ’O da bana böyle yapmıştı, küçük bir hataydı fazla tepki verdi,özür dilersem küçülürüm, ne gerek var affetsin işte, insanlar çok alıngan’ gibi düşünerek sadece insan kaybederiz. İlişkiler sarpa sarmaya başlar, çevremizdeki kişilerle olan ilişkimiz giderek yüzeyselleşir ve insanlar tarafından daha farklı tanınmaya başlarız. Er ya da geç özür dileyebilmek bireyin kalitesini arttıran, saygınlık kazandıran, erdemli kılan bir harekettir. Geç olsa bile bir takım bilinçlere sonradan ulaşan insan kendinde özür dileme gereksinimi görüyorsa ve eski bir defteri açıp, içini rahatlatmak ve karşısındakinin gönlünü almak için af diliyorsa o kişi gerçekten bu hayatta çok güçlü ve saygın bir kişi olmaya layıktır. Kin tutmak, nefret duymak, sadece kendini haklı görmek insanı yıpratan durumlardır. Ben Merkezci insanlar özellikle narsistik kişilik yapısına sahip olan bireyler özür dileme özelliğinden yoksundurlar. Bu tür kişiler ailelerinde çevrelerinde bu güzel hareketi ne yazık ki öğrenememişler ve kendilerinden kendi istek ve arzularından ödün vermemeye alışmışlardır.
Karşımızdaki insanın iyi hissetmesini sağlamak için, kendilik değerimizi arttırmak için, daha fazla ilgi görmek ve sevgi kazanmak için, pozitif hissetmek için TEŞEKKÜR ETMELİYİZ! Çoğu zaman gerek duyulmaz bu iki kelimeye. Özür dilemek kadar zor değildir belki ama duygusal tepkilere ve detaylara çok önem verilmediği çağımızda insanlar için işerinin görülmesi yeterlidir.Malesef duyguların ve düşüncelerin çok arka planda kaldığı iletişimler içerisindeyiz.Hayatın zorlaşmasıyla imkanların çoğalmasıyla insanlar daha somut düşünmeye başladı ve daha hızlı yaşar oldular.Bu telaşedeyken ise bazen çok küçük ama değerli adımları atlayabilir oldular .Çok küçük,çok değerli ve bedava…İki değerli kelimeyi yan yana getirmek yeterli ‘TEŞEKKÜR EDERİM’.
ÇOK BASİT BİR O KADAR DA ZOR BİR CÜMLE; ÖZÜR DİLERİM !
Aile ilişkilerinde kardeş kavgalarında, karı-koca anlaşmazlıklarında, iş çevresinde, arkadaşlık bağlarında çoğu zaman ilişkileri kurtaran bir cümledir bu. İnsana zor gelse de ağızdan çok zor çıksa bile kişi bunu söylediği zaman genel olarak karşı taraftan olumsuz bir tepki ile karşılaşmaz. Affedilir bir durumsa eğer karşısındaki kişi mutlak suretle özürü kabul eder ve sorunlar çözülür. Bazen alttan almak gerekir, sadece durumu toparlamak için haksız bile olsa kişi karşısındaki kişiden af dilemeli ve büyük problemlerin önüne geçmeyi bilmelidir.
ÖZÜR DİLEMEK AŞAĞILIK,ZAYIFLIK DEĞİLDİR.
Özellikle erkeklerin bu cümleden çok fazla kaçındığını görmekteyiz. Genel olarak gücü sembolize eden durumların içinde olmak isteyen erkekler bu tür girişimlerin zayıflık göstergesi olduğunu düşünmektedirler. Yaşadığımız kültür ‘teşekkür ederim’, ’özür dilerim’, ’rica ederim’,’tebrik ederim’ gibi kalıplara o kadar alışmamış ki zaten günümüzde kadınlar eşleriyle tartıştıklarında ve haklı olduklarında bu tarz cümleleri duymayı çok fazla beklemezler. Genel olarak yaptıkları hatalardan sonra sırf özür dilememek yerine uzun uzun cümleler kurmak daha kolay gelir ya da hediye almak, mektup yazmak gibi… (şemalar) yani temel inançlar zihni ele geçiren hayata hangi açıdan bakacağımıza karar veren kalıplardır.
Birçok kültürde hatta dünyada insanların özür dilemekten ve teşekkür etmekten kaçındığını bilmekteyiz ancak bizim toplumumuza bakacak olursak oldukça keskin kalıplarla karşılaşmaktayız. Yemek yapmak bir kadının görevidir ve erkek ona yemek sonrası teşekkür etmek zorunda değildir mesela… Evlilik yıldönümünde sürpriz hazırlamayan koca özür dilemek zorundadır ama kadın bir sürpriz ayarlamadığı için erkeğin ondan özür beklentisi olması normal değildir. Kardeşine oyuncağını vermek zorundadır büyük çocuk ve oyuncağı kardeşi ile paylaşan büyük çocuğa kimse teşekkür etmek zorunda değildir bu onun görevidir ama küçük kardeş abisi ile paylaştığı dondurma sonucu ödüllendirilir ve başı okşanır. Bu tür durumlar herkes için geçerli değildir elbette ancak genel bir değerlendirme yapacak olursak gözlemlerimiz sonucu bunları elde etmiş bulunuyoruz…
Bir kişi ilk temel eğitimini anneden ve daha sonra aileden ve okuldan alır. Aile içindeki görgü kuralları eğitimi ne kadar iyi verilirse,anne – baba insan ilişkilerinde ne kadar samimi ve iyi niyetliyse çocuk da gelişim döneminde zihnine bunları kazır ve gelecekteki ilişkilerinin zemini bu çağlarda atılmış olur. Anne babalara da burdan seslenmek gerekirse çocuğunuza kaliteli ve saygın bir insan olabilmesi için yollar gösterin.Egonun ben-merkezciliğin,nefretin neler kaybettirdiğini öğretin çocuğunuza.
İnsanın egosundan uzaklaşması, benlik değerini arttıran unsurların bilincinde olması ona değer katar.Zamanın oldukça hızlı akıp gittiği,insanların zor kazanıldığı,paranın zor kazanıldığı,güzel anıların zor kazanıldığı şu dünyada özür dileyin,affedici olun,teşekkür edin,tebrik edin ve ödüllendirin.Örnek oluncak insan olmak zordur unutmayın.
Uzm.Klinik Psk.Sinem ÖZER