Gönderen Konu: Fatih Devri'nde Topçuluk  (Okunma sayısı 1441 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Fatih

  • Radyo Ailemiz
  • *
  • İleti: 3450
  • Rep 1715
Fatih Devri'nde Topçuluk
« : Kasım 29, 2013, 11:43:36 ÖS »


Ateşli silâhlar, 14. yüzyılın başlarından itibaren ordularda kullanılmaya başlandı. Çap ve sayı itibariyle fazla bir değer ifade etmese de, bir harp silâhı olarak top, daha çok sesiyle düşmanı ürkütmek için kullanılan bir silâhtı. Onun surları ve büyük kaleleri yerle bir edebileceği akıldan bile geçirilmiyordu. Sultan 1. Murad (1362-1389) devrinden itibaren ateşli silâhlar, Osmanlı ordusunda kullanılmaya başlandı. Sultan 2. Murad (1421-1451) devrinde, teknolojideki gelişmeler neticesinde Edirne'de sabit bir tophane inşâ edildi.

Gençlik yıllarından itibaren ateşli silâhlara ilgi duyan Fatih Sultan Mehmed'in saltanat yıllarında (1452-1481) topçuluk çok ileri bir seviyeye yükseldi. Ateşli silâhların tahrip gücüne inanan Osmanlı hükümdarının, askerî teknolojiye merakı ve bu sahada çalışma yapanlara verdiği değer, Avrupa devletleri tarafından biliniyordu. Fatih, ateşli silâhlar hakkında Batı'da neşredilen eserleri ve yapılan deneyleri yakından takip ediyordu. Fatih'le birlikte topçuluğun ehemmiyetini daha fazla idrak eden Osmanlı ordusu, erken dönemlerden itibaren gelişmiş top imalâthanelerine sahip oldu. Tecrübeli mühendisler ve ustalarla, irili ufaklı çok sayıda topun dökümü gerçekleştirildi ve ordu bu silâhlarla teçhiz edildi.

İstanbul kuşatması öncesinde askerî hazırlıklar bütün hızıyla devam ederken, hem Fatih'in hem de ordu komutanlarının ifade ettikleri bir gerçek vardı. Şehri kuşatan muhkem surların mevcut toplarla yıkılması imkânsız göründüğünden, surların aşılması için çok daha güçlü ve uzun menzilli topların yapılması lâzımdı. Neticede plânlarını Fatih'in çizdiği büyük çaplı topların dökümüne 1452 yılı yaz aylarında Edirne'de başlandı. Sultanın himayesinde yürütülen titiz çalışmalar sonrasında o tarihe kadar görülmemiş çapta ve ağırlıkta toplar döküldü. Bu topların neredeyse tamamı, bakır ve kalayın karışımıyla elde edilen tunçtan imal edildi. Bakır ve kalay pahalı malzeme olmasına rağmen masraftan kaçınılmadı. Osmanlılar bakırı Kastamonu bölgesine hâkim olan Candaroğullarından, kalayı da Venedikli tüccarlardan temin ediyorlardı. Tunçtan îmal edilen toplar çok dayanıklı oluyordu. Oysa aynı dönemde Avrupa'da toplar, maliyeti düşük olduğu için demirden yapılıyordu. Diğer İslâm ülkelerinde ise, kalay madeni fazla bulunmadığı için, metal silâhların yapımında tunç yerine, bakır ve çinkonun karışımından elde edilen pirinç madeni kullanılıyordu.

Edirne'deki çalışmalar sırasında büyük çaptaki topların dökümünü Türk mimar Müslihiddin Efendi ve topçu mühendisi Saruca Bey ile Urban (Orban) adındaki bir Macar usta üstlendi. Esasen Urban, Bizans Devleti adına çalışan bir top döküm ustasıydı. Ücretini alamadığı için Bizans imparatorunun hizmetinden ayrılan Urban, Osmanlı ordusunda vazife aldıktan sonra Türk ustalarla birlikte Edirne'deki çalışmalara iştirak etti. Mühendis Saruca Bey'in büyük çapta bir top dökmeyi başarmasının ardından Urban usta da, gerekli imkânlar verildiği takdirde böyle bir top dökebileceğini ifade etti. Fatih, milliyeti ne olursa olsun, tecrübeli insanlarla çalışmayı tercih eden, onların kabiliyetlerini ve sanatlarını sergilemelerine fırsat tanıyan bir liderdi. Modern yönetim tekniklerini tatbik eden Fatih, bu yönüyle yenilikçi bir ufka sahipti. İstanbul'un fethi bir mânâda, Osmanlı sultanının bu ileri görüşlülüğü ve zoru başarma azim ve iradesi neticesinde gerçekleşti. Urban, gülle yapımına karışmayacağını söyleyince, Fatih bu meseleyi bizzat üzerine aldı. Döküm işini ustalar yapmakla birlikte Fatih, topların hesaplarını ve plânlamalarını en ince ayrıntısına kadar kendisi yaptı ve resimlerini çizdi. Büyük çaplı toplarla atılacak gülleler, Karadeniz sahillerinden getirilen kara bir taştan ve mermerden îmal edildi.

İstediği işçiyi alan ve ordunun imkânlarından faydalanan Urban, Edirne'de üç ay süren meşakkatli bir çalışmanın ardından topun kalıbını hazırladı. Döküm işi tamamlandıktan sonra yapılan deneme atışları başarıyla gerçekleştirildi. O devirde muharebe meydanlarında kurulan seyyar dökümhanelerde de top dökümü yapılıyordu. Urban, biri Edirne'de, diğeri de İstanbul surlarının önünde kurulan seyyar dökümhanede olmak üzere, iki büyük topun dökümünü gerçekleştirdi. Yalnız şu gerçeği unutmamak gerekir ki, fetihten sonra da Osmanlı hizmetinde kalmaya devam eden Urban'ın çalışmaları, topçuluk sahasında o devirde yapılan faaliyetler nazara alındığı zaman oldukça sınırlı kalıyordu. Zîrâ Urban, Osmanlı ordusunun İstanbul kuşatmasında sahip olduğu irili ufaklı yüz elliyi aşkın topun, büyük olanlarından iki tanesinin dökümünü gerçekleştirdi. Fakat Devlet-i Âliye üzerine düşeni yaptı ve hizmetinden dolayı Urban'a hazineden para ödendi.

Muhasara için dökülen toplardan biri, diğerlerine göre daha büyüktü. Çok büyük bir emek ve masraf neticesinde dökülen bu topa, "Şâhî" adı verildi. Yapımı üç ay süren topun çevresi iki buçuk metre, güllelerinin ağırlığı ise altı yüz kiloydu. Devasa top, bu ağırlıktaki gülleleri 1.200 metre öteye kadar fırlatabiliyordu. Büyük toplar özel olarak hazırlanan yol ve köprüler kullanılarak Edirne'den İstanbul'a getirildi. Şâhî, otuz araba ve elli çift öküzle çekilerek iki ayda İstanbul surlarının önüne getirildi. Yolları düzeltip köprü yapmak için, elli usta ve iki yüz işçi önden giderek çalışma yaptı. Topun dengesini sağlanmak için de, her iki tarafında iki yüz asker vazife yaptı.

Fatih, komutanlarıyla Konstantiniyye'yi alma plânları yaparken onu en çok, şehrin savunmasında büyük bir güç olan surların nasıl aşılacağı düşündürüyordu. Tarihî şehir, üç katlı bir zırh tabakasıyla çevrilmişti. Yüzyıllardır dimdik ayakta olan bu surlar, o zamanın bilinen bütün savaş âletlerine meydan okuyordu. Muhasara topları, havan topları, saldırı ve duvar delme âletleri surlar karşısında tesirsiz kalıyordu. Surların sağlamlığını çok iyi bilen Fatih, kalın duvarları aşabilmek ve büyük gedikler açabilmek için âdeta çırpınıyor; düşmanın savunma tahkimatlarını gösteren haritaların üzerinden, surların önünde ve arkasında bulunan meyilli arazileri ve su yollarını inceliyordu.

Muhasara başlamadan önce çok isabetli bir çalışma daha yapılarak, toplarla kalın sur duvarları arasındaki mesafe hassas bir şekilde ayarlandı. Nihayet kara ve deniz kuvvetlerinin başarıyla koordine edildiği gelişmiş savaş teknikleri kullanılarak harekât emri verildi. Tarihin o güne kadar kaydettiği en büyük ateşli silâhlarla surların önünde mevzi alan Osmanlı ordusunun üç büyük topu, on dört batarya topu ve ayrıca küçük çaplı topları vardı. Surlarda gedikler açarak Bizans askerlerinin moralini ve savunma plânlarını bozan toplar, Osmanlı kuvvetlerinin zafere olan inancını artırdı. Zaptı imkânsız gibi görünen bin yıllık surlar, büyük çaplı topların fırlattığı güllelerle uzun süre dövüldü. İlk kez kullanılan ve tasarımında genç sultanın imzası bulunan muhasara topları da surlarda büyük gedikler açtı. Böylece topun, çok tesirli bir silâh olduğu gerçeği dünya tarihinde ilk defa İstanbul'un fethi sırasında anlaşılmış oldu.

Tarihte topçu parkına sahip ilk hükümdar olan Fatih, aynı zamanda dünyada atış sonrasında ateşli silâhın üzerine zeytinyağı dökmek suretiyle 'yağ ile makine soğutmasını' yapan bir mucitti. Ayrıca balistik hesaplamalarla dik mermi atabilen ilk havan topunu da Fatih icat etti. Klâsik topların dışında Osmanlı ordusunun kullandığı tesirli silâhlardan biri olan havan topu, daha evvelden de biliniyordu; ama Fatih'in tasarımını geliştirdiği ve Türk topçu ustaları tarafından dökülen fonksiyonel havan topları sayesinde, Haliç'teki müttefik Haçlı donanması kuşatma sırasında başarıyla vuruldu ve devre dışı bırakıldı.

Fatih, fetihten sonraki yıllarda da topçuluk sahasındaki çalışmalarını geliştirerek sürdürdü ve ateşli silâhların üretimine dâima ehemmiyet verdi. İstanbul'un Tophane semtinde o zamana kadar dünyada inşâ edilen en büyük top dökümhanesini yaptırdı. Burada Müslüman ustaların yanında Osmanlı tebaası gayrimüslim top döküm ustaları da çalıştı ve bir kısmı günümüze kadar ulaşan büyük toplar döküldü. Muhasara topçuluğunda ulaşılan seviye sayesinde mahallî senyörlerin sığındığı çok sayıda muhkem ve korunaklı kale kolaylıkla ele geçirildi.

Topçuluk sahasında ilk defa Sultan 2. Murad devrinde ortaya çıkan seyyar top döküm usulü, Fatih devrinde hayli ilerledi. İstanbul ve Edirne'de tophane olmasına rağmen, seyyar top dökümhaneleri sayesinde kuşatılacak kalelerin yakınlarında top dökümü yapılmaya başlandı. Bilhassa dağlık arazi üzerindeki kalelerin muhasarasında büyük kuşatma toplarını götürmek kolay olmuyordu. Bu uygulama sayesinde, hem istenilen yerde top yapılabiliyor hem de büyüklükleri sebebiyle naklinde zorluk çekilen toplar parçalanıp başka bir yerde yeniden imal ediliyordu. Meselâ 1478'de Arnavutluk'taki İşkodra Kalesi'nin muhasarası sırasında kurulan seyyar dökümhanede on bir adet top döküldü. Bu muhasara toplarından biri Osmanlı topçuluk tarihinin en büyük toplarından oldu. Diğer toplar üç ile on bir kantar ağırlığında gülleler atabilirken, "Muhammed" adı verilen ve bütün masrafları Fatih'in eşi Mükerreme Hâtun tarafından karşılanan bu top, on üç kantar (702 kg) ağırlığında taş gülle atabiliyordu.

Fatih devrinde, ateşli silâhlar desteğinde gerçekleşen Balkan fetihleriyle Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki hâkimiyet sahası oldukça genişledi. Kalın duvarlarla örülü pek çok kale, Osmanlı ordusunun topçu ateşi sonrasında kapılarını açmak zorunda kaldı. 1456'daki başarısız Belgrat Muhasarası'nda düşmana terk edilen top sayısının iki yüzü bulması, topçulukta Fatih devrinde yapılan çalışmaların hangi boyutlara ulaştığını ortaya koyuyordu. Belgrat'ta kalan toplardan iki tanesi Macar krallarının Budin'deki sarayına götürüldü ve halkın hayranlık dolu bakışları arasında sergilendi. Büyüklükleri ve güzellikleriyle merak ve heyecan uyandıran bu topları görmek için Avrupa'nın değişik ülkelerinden insanlar Macaristan'a geldi. Uzun süre Budin'de kalan toplar, Kanunî Sultan Süleyman'ın 1526'da kazandığı Mohaç Zaferi sonrasında Budin fethedilince tekrar ele geçirildi ve Fatih'in yadigârı olarak İstanbul'a getirildi.
Görüldüğü üzere, 15. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti ateşli silâh teknolojisinde dünyanın en önde gelen ülkesi, "İki Çağın Hükümdarı Fatih Sultan Mehmed" de topçulukta bu devirde akla gelen ilk şahsiyetti. Yerli ve yabancı döküm ustalarını başarıyla istihdam eden Fatih, ateşli silâh teknolojisinde yepyeni teknikler geliştirdi. Bu sayede top kullanımı ve dökümü çok ilerledi. Metallerin eritilmesi hususunda Osmanlıların Tophane-i Âmire'de geliştirdiği sistemler, Fatih'in hizmetinde bulunan yabancı ustalar tarafından sonradan Batı'ya taşındı. Ateşli silâh teknolojisindeki üstünlüğünü, 16. yüzyılın sonlarına kadar Avrupa devletlerine karşı korumayı başaran Devlet-i Âliye, askerî, siyasî ve ilmî sahalarda yaşanan gerilemelere paralel olarak, zamanla güç kaybetti ve maalesef dışa bağımlı hâle geldi.


Kaynaklar
- Ahmed Akgündüz - Said Öztürk, "Bilinmeyen Osmanlı", OSAV Yayınları, İstanbul, 1990.
- Ziya Nur Aksun, "Osmanlı Tarihi", Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1994.
- Sâmiha Ayverdi, "Türk Tarihînde Osmanlı Asırları", Damla Yayınevi, İstanbul, 1977.
- Nicola Barbaro, "Konstantiniyye Muhâsarası Ruznâmesi 1453", Mütercimi: Ş. Tâlip Diler, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 1976.
- İsmail Hami Danişmend, "İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi", Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971.
- Heyet "Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi", (İlmî Müşavir ve Redaktör: Hakkı Dursun Yıldız), Çağ Yayınları, İstanbul, 1993.
- Nevzat Kösoğlu, "Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti Üzerine Düşünceler", Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1990.
- Yaşar Yücel- Ali Sevim, "Türkiye Tarihi II. Osmanlı Dönemi (1300-1566)", Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.

Muammer Ahmet Şiirleri, İsmail Gül Şiirleri, Seyide Doyran Şiirleri, Abdurrahim Karakoç şiirleri , Ahmed Arif şiirleri , Ahmet Hamdi Tanpınar şiirleri , Ahmet Selçuk İlkan şiirleri , Ahmet Telli şiirleri , Ali Erdinç  şiirleri , Arif Nihat Asya  şiirleri , Asil Mavi şiirleri , Aslan Avşarbey  şiirleri , Aşık Veysel  şiirleri , Ataol Behramoğlu şiirleri , Attila İlhan  şiirleri , Ayfer Yazıcı  şiirleri , Ayhan Yıldırım  şiirleri , Bahattin Karakoç şiirleri , Bahtiyar Vahapzade şiirleri , Bayram Mecit  şiirleri , Bedirhan Gökçe şiirleri , Bedri Rahmi Eyüpoğlu  şiirleri , Behçet Necatigil  şiirleri , Birgül Alp şiirleri , Burcu Seul  şiirleri , Cahit Sıtkı Tarancı  şiirleri , Cahit Zarifoğlu  şiirleri , Can Yücel  şiirleri , Cemal Gören  şiirleri , Cemal Safi  şiirleri , Cemal Süreya  şiirleri , Cengiz Numanoğlu  şiirleri , Cihan Balcıoğlu  şiirleri , Didem Madak  şiirleri , Edip Cansever  şiirleri , Emin Çelimli  şiirleri , Emine Çerçi  şiirleri , Emine Şafak  şiirleri , Ercan Baş  şiirleri , Erdal Ercin  şiirleri , Faruk Nafiz Çamlıbel  şiirleri , Fazıl Hüsnü Dağlarca  şiirleri , Fuzuli  şiirleri , Gaffar Güllü şiirleri , Gelincik  şiirleri , Gülsen Tunçkal  şiirleri , Hacı Kısır şiirleri  , İbrahim Karaçay  şiirleri , İbrahim Sadri şiirleri  , İbrahim Sağır şiirleri , İclal Aydın  şiirleri , İsmail Gül  şiirleri , İsmet Ulaş  şiirleri , Kahraman Tazeoğlu şiirleri , Karacaoğlan şiirleri , Kevser Dostagüler şiirleri  , Küçük İskender şiirleri , Mahmut Çiçekdağı şiirleri , Marlyn Hand şiirleri  , Mehmet Akif Ersoy şiirleri , Mehmet Ali Kalkan şiirleri , Mehmet Çetin şiirleri , Melek Avcı Coşkun şiirleri , Melih Cevdet  şiirleri , Melike Yıldız şiirleri , Mevlana Celalettin Rumi şiirleri , Muammer Ahmet Sağlam  şiirleri , Muharrem Kubat şiirleri , Murat Meral şiirleri  , Mustafa Hebip şiirleri , Muzaffer Tayyip Uslu  şiirleri , Mücahit Şen  şiirleri , Nazım Hikmet Ran  şiirleri , Necip Fazıl Kısakürek  şiirleri , Nur Uygun şiirleri , Nurullah Genç  şiirleri , Orhan Veli Kanık  şiirleri , Ömer Hayyam  şiirleri , Özdemir Asaf  şiirleri , Polat Tek  şiirleri , Rabia Barış şiirleri , Sabahattin Ali şiirleri , Selaattin Çoban  şiirleri , Seyide Cinaloğlu Doyran  şiirleri , Sezai Karakoç  şiirleri , Şevki Dinçal  şiirleri , Tevfik Fikret  şiirleri , Turgut Uyar  şiirleri , Uğur Arslan  şiirleri , Uğur Işılak  şiirleri , Ümit Yaşar Oğuzcan  şiirleri , Yahya Kemal Beyatlı  şiirleri , Yavuz Bülent Bakiler şiirleri , Yavuz Dogan  şiirleri , Yıldız Toksöz şiirleri , Yılmaz Erdoğan şiirleri , Yunus Emre şiirleri , Yusuf Hayaloğlu şiirleri , Zikrettin Karaca şiirleri , Ziya Osman Saba  şiirleri , şiir şiir sokağım şiir türleri şiir sokakta şiir nedir şiire gazele şiir kitapları şiir bilgisi şiir defteri şiir aşk şiir oku şiir yarışması 2018 şiir adam şiir adam live şiir alıntıları şiir adam live instagram şiir antolojisi şiir antoloji şiir akımları şiir atölyesi şiir alp a şiiri a şiir evi a şiiri yavuz bülent bakiler a şiir evi ankara a.şiir solak a şiir sokakta a.kadir şiirleri a köpek şiiri a karakoç şiirleri a ile şiir şiir bilgisi test şiir biter şiir biçimleri şiir başlıkları şiir blog şiir bulmaca şiir bilgisi pdf şiir butik otel şiir blogları b şiiri b keskin şiirleri bayrak şiiri b sesi şiir b harfi akrostiş şiir şiir can yücel şiir cafe şiir cafe ortaköy şiir cemal süreyya şiir cumhuriyeti şiir cahit zarifoğlu şiir çeşitleri şiir can şiir ceketli adam kitabı şiir cemal safi ç şiiri behzat ç şiir behzat ç şiir sözleri gökçenur ç. şiirleri c.süreya şiirleri c ile şiir c.bukowski şiirleri gökçenur ç şiir kitabı c vitamini şiirleri c.zarifoğlu şiirleri şiir çözümleme şiir çözümleme yöntemi şiir çeviri şiir çiçek şiir çok güzel şiir çevirisi şiir çevirileri şiir çözümleme yöntemi nurullah çetin şiir çay ç ile şiir şiir dinletisi şiir dizeleri şiir dergileri şiir duygusal şiir duvarda şiir dünyası sözleri şiir denizi d&r şiir kitapları d.bakır şiiri d ile şiir d&r şiir defteri d madak şiirleri d.günü şiirleri d.bakır şiir sözleri d ali erzincanlı şiirleri d.h. lawrence şiirleri şiir eş anlamlısı şiir ekşi şiir edebiyat şiir en güzel şiir ezberle şiir etkinlikleri şiir edip cansever şiir evi şiir ezberleme şiir eloğlu e şiir kitabı şiirler e ödev şiir e book şiirli e kartlar e müfredat şiiri eş e şiir atatürk'e şiir e güzel şiirler öğretmen e şiir şiir fm şiir fon müziği indir şiir falı şiir fonları şiir fonu şiir fotoğrafları şiir film şiir fotoları şiir festivali f.nietzsche şiirleri f ferruhzad şiirleri f gülen şiirleri f ile şiir f akrostiş şiir necip f şiirleri f ile ilgili şiir melek şiiri f nafiz çamlıbel f n çamlıbel şiirleri ilhan berk f şiiri şiir gibi şiir gözlüm şiir güzel şiir gibi sözler şiir gibi kadın şiir günaydın şiir gemisi şiir gece şiir gecesi ğ şiiri g ile şiir anneler g şiirleri ğ akrostiş şiir ğ vitamini şiiri g sesi şiir ğ başlayan şiir g harfi ile şiir ğ ile ilgili şiirler ğ şiir ğüzel şiir öğretmene şiir posta şiir öğretmenler ğünü şiir onur ünlü şiir ğ ile şiir ğ sesi şiir ğ harfi ile şiir şiir hikayeleri şiir hakkında bazı mülahazalar şiir hastanede şiir her yerde şiir hayat şiir hakkında sözler şiir hangi metin grubuna girer şiir hakkında bilgi şiir hangi metinler grubuna girer şiir hasret h şiirist h.ergülen şiirleri atom h şiiri h.cibran şiirleri h ile şiir h harfi şiir h.izgören şiirleri h sesi şiir h nihal atsız şiirleri h ile başlayan şiirler şiir ısmarla şiir ısmarla eylül'ü konuşalım şiir instagram şiir ıhlamurlar çiçek açtığı zaman şiir ılık ılık akıtam şiir ışık şiir ırmak ıhlamur şiir ışıklar şiir ıssız şiir ı şiirler aşk-ı şiir ı ile şiir ı akrostiş şiir ı.ahmet şiirleri bab-ı şiir ı ile başlayan şiirler ı ile ilgili şiirler şiir ingilizce şiir indir şiir ile ilgili sözler şiir isimleri şiir istanbul şiir incelemesi şiir ingilizcesi şiir için fon müzikleri şiir iletişim i şiirler i şiir perisi i şiir sözleri şiir i kamer şiir-i aşk ile şiir şirpençe şiirler i hızırla kırk saat şiir i leyal şiir-i divan şiir jandarmada şiirt jetpa şiir jenerik müzikleri sigir jelatin şiirt jöh şiir janya şiirt judo şiirt jigolo japonca şiir japon şiir türü j ile şiir bay j şiir j.l.borges şiirleri j harfi ile şiir j.j. rousseau şiirleri j ile ilgili şiirler j harfiyle başlayan şiirler şiir konuları şiir kitapları pdf şiir kesitleri şiir karaoke şiir köşesi şiir konusu şiir kısa anlamlı şiir kadın k şiirleri k.iskender şiirleri k.maraş şiirleri k ile şiir k.tazeoğlu şiirleri 555k şiiri bünyamin k şiirleri k.maraş şiir yarışması k.kurultay şiirleri k.tazeoğlu şiir sözleri şiirler şiir lekesi şiir listesi şiir leyla şiir leblebi tozu şiir leyla ile mecnun şiir lirik şiir lise şiir lavinia şiirler kısa satirik l şiir örnekleri l akrostiş şiir l aşk şiirleri l.aragon şiirleri l harfli şiirler atilla ilhan l şiirleri şiir müzikleri şiir mısraları şiir mevlana şiir mavi şiir mektebi ortaokulu nasıl bir okul şiir me şiir mutluluk şiir mektebi iletişim şiir mavisi şiir m.akif ersoy türkiye m şiiri m.mungan şiirleri m harfiyle şiir m akrostiş şiir m.altıok şiirleri m. azad şiirleri türkiye'm şiiri turgut uyar m.akif şiirleri kısa m.ikbal şiirleri şiir ne demek şiir nedir kısaca şiir nasıl okunur şiir nedir özellikleri nelerdir şiir nazım şiir necip fazıl kısakürek şiir nasıl yazılır kuralları şiir ne demek ingilizce n.hikmet şiirleri n.fazıl şiirleri en güzel şiirler n.tevfik şiirleri fatma n şiirleri çetin'in şiir tahlilleri n akrostiş şiir n.kemal şiirleri n aşk şiirleri şiir otel şiir okuyan şiir onedio şiir okuyan erkek şiir okumak şiir okuyan adam şiir okuma kılavuzu şiir orhan veli şiir okulu o şiiri o şiirleri doğuran yalnızlık şairleri öldürür o şiir bitti başka mısra gerekmez o şiiri ahmet haşim o şiir bir daha yazılamaz o şiirler tek başına okunmuyor gel yalvarırım o şiirleri çocuğa yazsaydım o şiir ne demek şiirin o ince küllerini toplayanlar şiir o ki sadece cananını kasteder şiir örnekleri şiir özdemir asaf şiir özellikleri şiir önerileri şiir özlem şiir ödülleri şiir ölçüleri şiir örnekleri kısa şiir ödülleri 2018 şiir özledim ö ile şiir ö harfiyle şiir ö.s.ö şiirleri ö.ç.m şiirleri ö harfi ile şiir akrostiş şiir ö şiir parkı şiir perisi şiir penceresi şiir pdf şiir paylaşım şiir programı şiir parçaları şiir posterleri şiir papatya şiir programları p harfiyle şiir p valery şiirleri p sesi şiir p ile başlayan şiir çeşitleri şiir resimli şiir romantik şiir resmi şiir radyo şiir radyosu şiir resitali şiir rap şiir roots şiir replikleri şiir rastgele r siz şiir r akrostiş şiir r ilgili şiir r t erdogan şiirleri şiir sitesi şiir sokağı şiir sözler şiir sevgiliye şiir sayfası şiir sokakta aşk şiir siteleri s şiiri ş.erbaş şiirleri s.karakoç şiirleri s ile şiir yes şiiri ş akrostiş şiir ş sesi şiir s.ali şiirleri cemal sa şiirleri s.o.s şiiri şiir şiir şiir şarkıları şiir şairleri şiir şekilleri şiir şiir türkiye şiir şantiyede şiir şeklinde fabl şiir şükrü erbaş şiir şekil özellikleri şiir şehri ş ile şiir ş.yahya şiirleri ş 23 nisan şiirleri şiir tahlilleri şiir türleri nelerdir şiir tanımı şiir türleri test şiir turgut uyar şiir tanımları şiir tahlilleri mehmet kaplan şiir temaları şiir t shirt şiirt t.uyar şiirleri t ile şiir t erdoğan şiir 500t şiiri t aşk şiirleri t s eliot şiirleri baki ayhan t şiirleri t.tuğba baş şiirleri şiir uzun şiir umut şiir uygulaması şiir uzun aşk şiir unsurları şiir uzaktan sevmek şiir uyak şiir uyku şiir usta u şiiri ü ile şiir ü harfiyle şiirler hüsrev ü şiirini kim yazmıştır atatürk'ü şiiri ü akrostiş şiir hüsn ü şiir ayın 14 ü şiiri u ile akrostiş şiir şiir üzerine şiir ünlü şiir ümit yaşar oğuzcan şiir üzerine yazılar şiir ülkü ocaklarında şiir üzerine düşünceler suut kemal yetkin şiir ülkü tamer şiir üstadlarımız şiir üzerinde sıfat bulma şiir ünlü şairler ü.y.o şiirleri ü ile ilgili şiirler ü.y.oğuzcan şiirleri şiir ve inşa şiir video şiir ve tefekkür kulübü şiir ve kadın şiir ve zihniyet şiir ve inşa türü şiir vatan şiir ve sözler şiir ve şair şiir ve gelenek v şiir v ile şiir v.hugo şiirleri v sesi şiir orhan v şiirleri v for vendetta şiir v for vendetta şiiri remember v harfi ile şiir aga b v şiirbaz - ondan oldu zaar sözleri şiir yarışmaları şiir yazmak şiir yazarları şiir yaz şiir yazma şiir yarışması 2019 şiir yürek şiir yarışmaları 2018 y faktörü şiiri y kemal şiirleri y.odabaşı şiirleri y'ol şiiri y.emre şiirleri y başlayan şiirler y ile ilgili şiirler y harfi ile şiir y 23 nisan şiirleri akrostiş şiir y harfi şiir zamanı şiir zaman şiir zarifoğlu şiir zıt anlamlısı şiir ziya paşa şiir zindandan mehmete mektup şiir ziya gökalp şiir zulmü alkışlayamam şiir zeynep şiir zeytin z özger şiirleri z ile şiir z raporu şiir z akrostiş şiir a ve z şiiri a.c.z şiirleri z ile ilgili şiirler şiir 0 6 yaş 01 şiir 00 00 şiir 0 kasım şiirleri 0 kasımla ilgili şiir şiir 10.sınıf şiir 1 kıta şiir 1000kitap şiir 15 temmuz şiir 1.sınıf şiir 15 temmuz kısa şiir 19 mayıs şiir 10 kasım şiir 12. sınıf dil ve anlatım şiir 18 mart çanakkale şiirler 1 kıtalık şirinler 1 1 mayıs şiirleri 1.sınıf şiirleri kısa kaldırımlar 1 şiiri 1. sınıf şiirleri 2 kıtalık 1 kıtalık şiirler doğa 1 kıtalık şiirler ve şairleri 1 kıtalık şiir örnekleri şiir 2018 şiir 2 kıtalık şiir 2. sınıf şiir 29 ekim şiir 23 nisan şiir 29 ekimle ilgili şiir 29 ekim cumhuriyet bayramı şiir 2 satır şiir 2017 şiir 23 nisanla ilgili 2 şiiri şiirler 2 kıtalık şiir 2 kıta şiirler 2 kıtalık aşk şiirler 2 sınıf için dağ 2 şiir 2 kıtalık şiirler doğa 2 kıtalık şiir örnekleri şiir 365 şiir 3 kıtalık şiir 3. sınıf şiir 30 ağustos şiir 35 yaş şiir 3 kıtalık aşk şiir 3 kıtalı şiir 30 tane şiir 33 kurşun şiir 30 yaş 3 şiir anlayışı şiirler 3 kıtalık şirinler 3 şiirler 3 kıtalık kısa 3. şahsın şiiri 3 kıtalık şiirler edebiyat 3.sınıf şiirleri 2 kıtalık şiir 4 kıtalık şiir 4 lük şiir 4. sınıf şiir 40 yaşındasın şiir 4 kıtalık aşk şiir 4 mısradan oluşan her bölümüne ne denir 40 şiir 40 şair 40 şiir ve bir şiirler 4 kıtalık ünlü şairlerden 40 şiir 40 şair pdf 4 şiir 1 şehir şiirler 4 kıtalık şiirde 4'lük nedir şiirler 4 mısralık şiirdeki 4 satıra ne denir şiirler 4 5 kıtalık şiir 5. sınıf şiir 5 kıtalık şiir 5 sınıf konu anlatımı şiir 500 şiir 5n1k 555k şiir 5 şiir biçim ve içerik yönünden incelenmesi 571 şiir 5 şiir türü 50 şiir 50 şair 5 şiiri biçim ve içerik olarak inceleme 5 şiirin incelenmesi şiirler 5 kıtalık şiirde 5 mısraya ne denir 5 hececilerin şiir ve sanat anlayışı 5 kıtalık şiirler necip fazıl kısakürek şiir 6. sınıf şiir 6 kıtalık şiir 6 ekim 6 şiir türü şiir türleri 6. sınıf şiir bilgisi 6. sınıf şiir türleri 6.sınıf test şiir bilgisi 6. sınıf test şiir türleri 6. sınıf tonguç akademi şiirler 6.sınıf şiirler 6 kıtalık 6.sınıf şiirleri türkçe dersi 6. sınıf şiir örnekleri 6. sınıf şiir bilgisi çalışma kağıdı 6.sınıf şiir bilgisi 6.sınıf şiir bilgisi test 6.sınıf şiir türleri test şiir 7.sınıf şiir 7 güzel adam şiir 7 kıta 724 şiir şiirler 7 kıtalık 724 şiir neden kabul edilmedi 7 kıtalık şiir şiir türleri 7. sınıf şiir türleri 7.sınıf test şiir bilgisi 7. sınıf testleri 7 şiiri şiirde 7 hececiler kimlerdir şiirler 7. sınıf 7 heceli şiirler 7. sınıf şiir bilgisi test soruları 7.sınıf şiir türleri 7.sınıf şiir bilgisi 7.sınıf şiir türleri test şiir 8.sınıf şiir 8 kıta şiir 8 mart 8 şiir 80 sonrası şiir 835 şiir şiir bilgisi 8. sınıf şiir türleri 8. sınıf test şiir bilgisi 8. sınıf test almanca şiir 8 kıtalık 8 şiiri şiirler 8 kıtalık 8 heceli şiirler 8.sınıf şiir bilgisi 8 satırlık şiirler 8.sınıf şiir türleri test 8. sınıf şiir bilgisi test 8 sınıf şiir bilgisi çalışma kağıdı şiir 9.sınıf şiir 9. sınıf edebiyat şiir 9. sınıf test şiir 9 sınıf ders notları 90lar şiir şiir türleri 9. sınıf şiir türleri 9.sınıf edebiyat şiir gelenekleri 9.sınıf şiir bilgisi 9. sınıf test şiir türleri 9. sınıf test 9 şiiri 9.sınıf şiir türleri 9 eylül şiirleri 9.sınıf şiir bilgisi çalışma kağıdı 9. sınıf şiir örnekleri 9.sınıf şiir inceleme örnekleri
 

Çevrimdışı вαşκαп

  • Özel Üye
  • *
  • İleti: 20356
  • Rep 1300
Ynt: Fatih Devri'nde Topçuluk
« Yanıtla #1 : Ekim 15, 2017, 04:50:13 ÖS »
Emeğine Yüreğine Sağlık
 

Çevrimdışı Özgür Kız

  • Özel Üye
  • *
  • İleti: 21541
  • Rep 3950
Ynt: Fatih Devri'nde Topçuluk
« Yanıtla #2 : Ekim 01, 2018, 10:38:36 ÖÖ »
 eys
 

 

Related Topics

  Konu / Başlatan Yanıt Son İleti
0 Yanıt
979 Gösterim
Son İleti Ocak 02, 2014, 09:29:34 ÖS
Gönderen: Bαhαdır S.
2 Yanıt
1449 Gösterim
Son İleti Ekim 01, 2018, 10:51:02 ÖÖ
Gönderen: Özgür Kız
2 Yanıt
1659 Gösterim
Son İleti Ekim 22, 2017, 02:57:58 ÖS
Gönderen: вαşκαп